Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
n
ARTYKUŁY
Nienależydotejkategoriiktoś,ktoumieraza„ideęinstynktowną"—toświa-
domośćsensuowejideiczynizeńbohaterahistorycznego:toten,ktoumieraza
„tożycie",nie„jakieśżycie",podkreślaImbirisz.Niekierujenimélanvital,
„wolażycia"właściwawszystkimorganizmomżywym,leczświadomośćbycia
człowiekiem„tuiteraz",dlakonkretnejidei.Bohaterhistorycznydlafilozofa
wypełniaślubowanie,jakiezłożyłwobecBoga—mamytuzatemdoczynienia
nietylkozzadaniem„narzuconym"bohaterowiprzezBoga,alezeswegorodza-
juprzymierzem,które—jakorodzaj„układu"międzyBogiemaczłowiekiem
—niejestdla(przyszłego)bohateradziejowąniespodzianką.Niemamowy
ożadnej„chytrości"kosmicznegorozumuczyduchawykorzystywanejwbrew
wolibohatera
65
.
Przypominatozarównochrześcijańskie
66
,jakimuzułmańskie
67
pojęciemę-
czeństwaimęczennika,aleniemazkoleinicwspólnegozmęczeństwem
wkontekściewspółczesnego(pseudo-)dżihadu.Jestwtórnewobechistorycz-
nychcechbohatera,zaśśmierćsamawsobie,jakpodkreślafilozof,niejestwa-
runkiemkoniecznym,abynamianoowego„bohaterahistorycznego"zasłużyć.
BohaterhistorycznydlaImbiriszajestświadomyswojejroliiwjegoumyśle
tkwijegospołeczeństwo/społeczność/naród—umma.Cowięcej,jego„bohater-
stwo"ijegomęczeństwowiążesięzokreślonąwizjąprzyszłości.Jesttozatem
bohaterświadomyswejroliwdziejach,coimplikujezresztąodmiennąkoncep-
cjęfilozofiidziejów(odtegoterminuzresztąsamImbiriszsięodżegnuje,wska-
zując,żefilozofiahistorii[falsafatat-tarich]jestpókiconiemożliwa,ato,co
określasięjako„filozofięhistorii",jestwrzeczywistości„logikąhistorii"
[mantikat-tarich],ponieważwynikawyłączniezanalizywydarzeńprzeszłości,
zchronologiiwięcraczej[ta’rich]niżdziejów[tarich]
68
.
Nakoniecwartozwrócićuwagęnajeszczejedenaspektrozważańlibijskiego
filozofa.Totakżepróba(re)interpretacjidziejów—wtymprzypadkuroliboha-
terahistorycznego—wkontekściewspółczesnejfilozofiimuzułmańskiej,todo-
datkowojedenzdowodównajejistnienie,czemuczasemsięzaprzecza,może
częściej—niedowierza.Koranpozostajewświecieislamuniewyczerpalnym
Źródłeminspiracji,awpowiązaniuzinnymitekstami,mającymicharakterczy
toteologiczny,filozoficznyczyteżchoćbytylkoideologiczny,zarównowywodzą-
cymisięzkręguislamu,jakispozaniego(por.słynnyhadis:„szukajwiedzy
choćbywChinach"),stajesięŹródłemnowychprzekodowańmuzułmańskiego
65
M.Imbirisz,Nihajat...,op.cit.
66
Por.Męczennicy,opr.M.Starowieyski,E.Wpiszycka-Bravo,Znak,Kraków1992.
67
Por.D.Cook,Męczeństwowislamie,Wyd.UJ,Kraków2009.
68
Jednocześniefilozofpodkreślakoniecznośćstworzeniafilozofiihistorii,traktujączresztątenpo-
stulatuniwersalnie—filozofiahistorii,jegozdaniem,niezaistniałajakdotądzarównowmyśli
Zachodu,jakiWschodu,tamże,s.121inast.oraz194.WksiążceMinkadaja...,s.18,Imbirisz
zwracauwagęnadwuznacznośćarabskiegoterminumantikoznaczającegorównież,jakjużbyła
otymmowa,„język",cotakżemożemiećznaczeniedlawywodufilozofa.
