Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
systemyliczBowe
kowołatwowykonywaćskomplikowaneobliczenia.Abysięotymprze-
konać,przyjrzyjmysięsystemowiRzymian.Systemtenwystarczałdoza-
spokojeniaprostychpotrzebliczbowych,jednaktylkospecjaliścipotrafi-
liprzeprowadzaćwnimobliczenia.
SystemrzymskiPodstawowymisymbolamistosowanymiprzezRzymian
byłypełnejednostki(I,X,CiM)orazichupołówki”(V,LiD).Pozosta-
łeliczbyzapisywanojakoichkombinacje.Niektórzyprzypuszczają,żelicz-
byI,II,IIIiIIIIodzwierciedlająukładpalców,Voddajekształtdłoni,aod-
wrócenietegoznakuipołączeniuzdrugimdajesymbolX,reprezentujący
dwiedłonie,czylidziesięćpalców.Cwywodzisięodcentum,aModmil-
le-łacińskichterminówoznaczających,odpowiednio,stoitysiąc.Rzy-
mianieużywalirównieżsymboluSnaoznaczenieupołowy”orazsystemu
ułamkówopartegonaliczbie12.
Systemrzymskizawierałregułydopisywaniasymboliuprzed”iupo”,
wydajesięjednak,żeniebyłyonestosowanepowszechnie.Starożytni
RzymianiewolelipisaćIIII;oznaczenieIVpojawiłosiędopieropóźniej.
Otopodstawoweliczbysystemurzymskiegowrazzuzupełnieniami
wprowadzonymiwśredniowieczu.
Cesarstwo
rzymskie
Społowa
I
Vpięć
Xdziesięć
Lpięćdziesiąt
Csto
Dpięćset
Mtysiąc
jeden
Średniowieczne
uzupełnienia
Vpięćtysięcy
Xdziesięćtysięcy
Lpięćdziesiąttysięcy
Cstotysięcy
Dpięćsettysięcy
Mmilion
Posługiwaniesięrzymskimiliczbaminiejest
sprawąłatwą.Naprzykład,znaczeniezapisu
MMMCDXLIIIIstajesięjasnedopieropowpro-
wadzeniuwirtualnychnawiasów:(MMM)(CD)
(XL)(IIII).Wtedymożemytoodczytaćja-
ko3000+400+40+4=3444.Spróbujciejed-
nakwykonaćdodawanieMMMCDXLIIII+
+CCCXCIIII.Wprawnyrzymskirachmistrzza-
stosowałbytuzpewnościąjakieśswojewłasne
sposobyuproszczeniaobliczenia,jednakżenam
ośczasu(rok)
30000p.n.e.
PaleolityczneludyEuropywycinają
znakiliczbowenakościach.
2000p.n.e.
Symbolicznyzapisliczb
wBabilonii.
