Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czynielicznaelitamongolskarzeczywiściepotrafiła„rozpuścić”całąmasęludu
tureckiegoinarzucićtejmasie(nawetdziśpowszechnieniezbytupolitycznionej)
samoświadomośćetnopolityczną?Jakodbywałsięproces„narzucania”?Natoniema
świadectwpisemnych.Będącrzetelnymihistorykami,D.M.IschakowiI.L.Izmajłow
przytaczająwłasnedowody.Pisząoni,żewUlusieDżocziegojęzykiemoficjalnymbył
nieturecki,leczmongolski.Wjęzykumongolskim,itozapisywanymalfabetem
ujgurskim,prowadzonokancelarięorazkorespondencjędyplomatyczną.Pomongolsku
arystokracjamówiłanietylkowramachprotokołu,leczużywałategojęzykatakżew
mowiepotocznej.Wjęzykumongolskimzapisywanopodaniaitworzonopoematy.Tak
sprawywyglądałyjednaktylkowśródwąskiejwarstwyarystokracji.Anaród?
WielonarodowościowaludnośćZłotejOrdymówiławielomajęzykami,zwy-
jątkiemmongolskiego.Należałobyjednakwtymmiejscuzaznaczyć,żejeśliludnośćnie
władajęzykiemelit,tonieograniczatobynajmniejupowszechnianiasięobyczajowości
elitwśródogółuludności.JeślizaśludnośćZłotejOrdyniewładałajęzykiem
mongolskim,niewynikaztegowcale,że„rozpłynięciesię”TurkówwśródMongołów
niejestmożliwe.WeFrancjiwpierwszejpołowieXVIIwiekutylko10proc.ludności
mówiłopofrancusku.Potrzebabyłodwustuleci,żebyfrancuskistałsięjęzykiem
ogólnonarodowym.JednakżeweFrancjijęzykelitstałsięwkońcujęzykiem
ogólnonarodowym,wZłotejOrdziezaśjęzykmongolskisięnieupowszechnił.
Takwięc,oilerozpłynięciesięwśrodowiskumongolskimludówtureckich–
Kipczaków,Bułgarówiinnychnarodówmiałomiejsce,językmongolskiwtymprocesie
nieuczestniczył.Aparaturzędniczypaństwwydawałswojedekrety–jarłyki,które
praktycznierzeczbiorącmiałydokonywaćrealnego„wdrażania”samoświadomości
etnopolitycznej,októrejpisząDamirM.IschakowiIskanderL.Izmajłow.Dokumentów
kancelariizachowałosięmało,tezaś,któredonaszychczasówdotarły,zawierają
konkretnerozporządzeniamianowanianamiestnikówiwieleinnych,np.dotyczące
tolerancjireligijnej.Ztegocowiemy,niemożnawnioskować,żedekretyrządowemogły
kształtowaćsamoświadomośćludności.Jednakżewwypadkubrakudwóchnader
ważnychparametrówetniczności,zczterechwymienionychprzezD.M.IschakowaiI.L.
Izmajłowa(językipiśmiennictwo),nieoznaczatojeszcze,żetwierdzeniatychuczonych
mająbyćpodanewwątpliwość.Skoroniemaświadectwbezpośrednich,tobyćmoże
istniejąświadectwapośrednie.
15
