Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Warunkietnogenezy
OkresZłotejOrdyzajmujeszczególnemiejscewdziejachewolucjinarodu
tatarskiego.Choćniktzuczonychnieneguje,żeepokaZłotejOrdytoważnyetapw
dziejachTatarów,występujejednakrozbieżnośćzdańnt.znaczeniatejepokiwdziejach
etnosu.Powstałytrzyteorient.pochodzeniaTatarów:bułgarsko-tatarska,mongolsko-
tatarskaiturecko-tatarska[Татары.Ч.2,гл.4].Rzecznicyteoriibułgarsko-tatarskiej
akcentująszczególnąrolęTatarówwkulturogeneziewspółczesnychTatarów,
mongolsko-tatarskiej–rolęMongołów,rzecznicyzaśteoriiturecko-tatarskiejkładą
nacisknakorzenieogólnotureckie.Niktznaukowcównienegujeprzytymwybitnejroli
Bułgarówanikorzeniogólnotureckich,jeślijednakchodziowpływymongolskie,totu
niemazgody.Niemniejwszyscyprzyznają,żetakiewpływymiałymiejsce.
Teoriaturecko-tatarskagłosi,żewczasachstarotureckichnietylkoukształtowały
siępodstawykulturymaterialnejwpostaciorganizacjirodzinistrukturyspołecznej.
Ukształtowałysięrównieżpodstawykulturyduchowej:etyka,sztukiplastyczne,folklor,
tradycja
państwowa(mitologemy,ideesakralnościwładzy),językustnyoraz
piśmiennictwo.Teoriabułgarsko-tatarskabazujenietylkonawysokimstopniu
samoorganizacjispołeczeństwabułgarskiegowewczesnymśredniowieczu,przejęciu
przeznaródjednejzeświatowychreligii–islamu,leczrównieżnazaistnieniuwłaśnieu
Bułgarówjęzykaliterackiegowpostaciustnejipisanej.Teoriamongolsko-tatarska
akcentujefakt,żewepoceZłotejOrdydoszłodoutworzenianowejpaństwowości,najej
podstawiezaś–kulturysyntetycznejisamoświadomościetnopolitycznej.
Przeciwkopodstawowymargumentomżadnejztychteoriiniktnieoponuje.
Zarazemjednakwśrodowiskunaukowymnierozwiązanodotychczaskwestii,któryze
starożytnychiśredniowiecznychludówtureckichbyłbezpośrednimprzodkiem
współczesnychTatarów.Polemikanaukowa–nadzwyczajostra,którącechujewymiana
niemalniedopuszczalnychuszczypliwości–wciążjeszczeniewygasła.Niedajeteż
odpowiedzinatopytanieksiążka„Tatarzy”,któraukazałasięniedawno–najejwstępie
stwierdzasięzgodniezfaktycznymstanemrzeczy,iż„niniejszamonografiajest
właściwiezestawieniemwiadomościonarodzietatarskim”[Татары,c.5].Wtym
zestawieniuczyraczejkompendiumzwracasięuwagę,że„Tatarzyprzeszlidługądrogę
12
