Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
WojciechOrganiściak
tozauważyć,żeSkrzetuskitematykęzbiorówprawachełmińskiego,podobnie
jakcałąproblematykęźródełprawamiejskiego,prezentowałbardzokompetent-
nie,wykazującsięponadprzeciętnąznajomościązagadnienia,międzyinnymi
opartąnapracachswoichpoprzedników,głównieHartknochtaiLengnicha.
Zapunktwyjściazbiorówprawachełmińskiegouważałskładającąsięzpięciu
ksiągedycjętoruńskąz1584r.,którazuwaginaprzedrukzrękopisuz1394r.
miaławalornzbiorustarożytnego”.Pijar,przywołującuwagiibadaniaHart-
knochtazawartewjegoDysertacjach,zastrzegłjednak,żewymienionyrękopis
tylkotytułemróżniłsięodprawamagdeburskiegonadanegomiastuWrocław
przezksięciaHenrykaBrodatego.Wdalszejczęściwywodówprzypominał,że
powoływaneprzezpolskichkrólówkolejnekomisjedozebraniaiułożeniapra-
wachełmińskiegotworzyłyróżnezbiory.Podawałprzytym,żenGdańsktrzy-
masięJusRevisum,ToruńprzyjąłJusEmendatum;inszeniektóremiastamaią
sobieprzyerekcjachswoichnadaneJusCorrectum,inszenakoniecwszystkich
tychtrzechzbiorówużywaią,zgadzaiącwArtykułachsobieprzeciwnych”24.
Jednocześnieuczonypijarpodkreślał,żezbioryprawachełmińskiegowydawa-
nebyłynietylkowjęzykułacińskiminiemieckim,aletakżepolskim,ana
dowódodwoływałsiędoprzekładuPawłaKuszewiczazatytułowanegoPrawo
poprawionechełmińskie25.
PrezentującźródłaprawamiejskiegowdawnejRzeczypospolitej,Skrzetu-
skiniepominąłtakżeprawaPrusKsiążęcych,którenazywaPrusamiBran-
denburskimi,gdziedo1620r.obowiązywałoprawochełmińskiezwszystkimi
wcześniejwymienionymiwadami.Wskazywałprzytym,żew1620r.,zazgo-
ły,niemaszpewnegowsądzeniuprawidła,aledochodzićpotrzeba,któreprawowustawicznym
gdziebyłouzywaniu”.
24W.Skrzetuski:Prawopolityczneł,T.2,s.1151116.Skrzetuskiinformowałtak-
że,żeHenrykHawensteinwinwentarzuprawapruskiegowydanymw1730r.wGdańsku
pt.RepertoriumJurisPruthenici,nimirumMunicipalis,ClumensisEmendati,CorrectietRe-
visitrzyteedycjewporządkualfabetycznymprzedstawił,coumożliwiałatweustalenieroz-
bieżnościipodobieństw.NatematsądownictwaGdańskapatrz:K.Kamińska:Sądownictwo
miastaGdańskanatleustrojusądówwybranychmiastNiemieciPolski.CPH1998,T.50,z.1,
s.2791286.Por.teżuwagiK.KamińskiejdostosowaniaprawachełmińskiegowToruniu
ipewneniejasnościnatentemat.Eadem:Prawochełmińskieł,s.67168.Por.teżD.Ja-
nicka:PrawokarnewtrzechrewizjachprawachełmińskiegozXVIwieku.Toruń1992,s.21
inast.;T.Maciejewski:PrawosądowewustawodawstwiemiastaGdańskawXVIIIwieku.
Wrocław1974,s.19inast.
25W.Skrzetuski:Prawopolityczneł,T.2,s.116.Wartozauważyć,żeSkrzetuskibar-
dzoprecyzyjniepodawał,żetłumaczenieKuszewiczaukazałosięwPoznaniuw1623r.,azo-
stałoprzedrukowaneiwydanewWarszawiew1646r.Pijarzapomniałtylkooponownymwy-
daniutłumaczeniaKuszewiczawPoznaniuw1697r.Orewizjachprawachełmińskiegopatrz:
K.Kamińska:Prawochełmińskieł,s.67168.Patrzteż:Nieznanyspisprawachełmińskiego
zprzełomuXIV1XVwieku.Wyd.Z.Rymaszewski.Łódź1993.Por.teżD.Janicka,J.Ma-
tuszewski:DwugłoswzwiązkuzpublikacjąZygfrydaRymaszewskiego.Nieznanyspisprawa
chełmińskiegozprzełomuXIV1XVwieku.CPH1994,T.46,z.112,s.89199.
