Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Communissententiadoctorum”.Powagaopiniikanonistów…
17
Kanoniściodparowywalitezarzutyipodkreślali,żekanonistykatowiedza
nietylkoteologicznaanitylkocywilistyczna,leczłączywsobiemądrośćjednej
idrugiej22.Opowadzeiznaczeniukanonistówświadczyfakt,żewdekretach
idecyzjachKuriiRzymskiej,aleteżinnychkurii,pierwszemiejscezajmujący-
tatykanonistów,przywołaneźródłaodgrywająrolęwtórnączyzgołamarginal-
ną23.Prawokanoniczneobowiązywałoniewedlebrzmieniatekstu,leczzgodnie
zjegointerpretacjądokonywanąprzezuczonych.VigensEcclesiaedisciplinato
wówczasprawowpostaci,jakąznajdowałowsumach,glosachikomentarzach
kanonistów.Byłotakmiędzyinnymidziękizgodnościzachodzącejmiędzyka-
nonistamiaKuriąRzymską24.Tekst,którydziękizamieszczeniuwzbiorzestał
sięauctoritas,wzmacniałjądziękiuwadzepoświęconejmuprzezkomentato-
rów,cizaśwzmacnialiswąitekstupowagędziękiuznaniudarzonemuprzez
Kurięicytowaniuichwdekretachkościelnych25.
Opinieautorówniezyskiwałyformalnejpowagirównejtej,jakąosiągnęli
juryścirzymscy;ichopinieniemiałyrangiźródłaprawa.Kanoniścimielipra-
wointerpretowaćteksty,odnosićjedoposzczególnychkonkretnychprzypad-
ków,torowaćdrogęnowemuprawuiwypracowywaćsystemprawa.Należało
donichiusmanifestare,niezaśiusstatuere.
Jeślijednakichopiniabyłapowszechna,touchodziłazaprawdziwąma-
nifestatioiurisizabezpiecznąregułęrozwiązywaniasporów.Zapowszech-
ną(opiniocommunis)uważanoopinięreprezentowanąprzezsześciudoktorów,
zgodnąopinięwszystkichzwanocommunissima.Właśnierozpowszechniona
byłaopinia,żepowszechnaopiniadoktorówdajeobowiązującąpraktycznąre-
gułępostępowania,chybażeprzemawiająprzeciwniejbardzopoważneracje26.
22Hostiensis,nawiązującdostwierdzeniaSoboruLaterańskiegoIV,żeBógnstworzyłzni-
czegojedenidrugirodzajstworzeń,duchoweicielesne,toznaczyanielskieiziemskie,awreszcie
ludzkiejakowspółukształtowanezarównozducha,jakiciała”(c.1,cyt.wgDokumentySoborów
Powszechnych...,2,s.221),wykazujewyższągodnośćkanonistykinadteologiąinadprawemcy-
wilnym,gdyżjejkompetencjamisąiteologia,iprawo:nSicutergonaturacompositadignioretma-
iorestomnibusaliis,sicetnostrascientiascilicetcanonicacompositaestdepermixtaettheologia
etcivilisapientia…sicquedebetcanonica,utexpremissispatet,abomnibasquibusappriopriatur
propriepreceteriscommendari”.InPrimumLibrumDecretaliumcommentaria,adX,1,1,1.
23J.F.v.Schulte:DieGeschichtederQuellenundLiteraturdescanonischenRechts.I:Von
GratianbisaufPapstGregorIX.Graz1956(przedrukwydaniaz1875r.),s.215.
24Ibidem,s.216.
25Przypomnimy,żewieluówczesnychpapieżytoznanikanoniści:AleksanderIII(11591
1181,przedtemRolandBandinelli,kanonistaboloński);InnocentyIII(119811216,przedtem
LothariusSegni,kanonistaboloński);InnocentyIV(124311254,przedtemSinibaldusFieschi,
kanonistaboloński).WedługnajnowszychbadańRolandBandinelli,autorSumydoDekretuGra-
cjana,orazRolandBandinelli,późniejszyAleksanderIII,todwieróżneosoby:R.Weigand:
MagisterRolandusundPapstAlexanderIII.nArchivf.kath.Kirchenrecht”139(1980),s.3144.
26n[…]communisopiniosempersequendaest,nisinotoriemaledicatvelrationabilitercon-
vincatur”.Hostiensis:Lectura,adX,1,1(cyt.za:G.Michiels:Normaegeneralesiuriscano-
nici…).Parisiis1Tornaci1Romae21949,I,s.633,przyp.3.
2ZDziejówPrawa
