Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
skanaturalnegozostałanaruszonaprzezindustrializację,któraumożliwiłaogromny
wzrostprodukcjirolnej,cobyłohistorycznąkoniecznościądlapodołaniazapotrze-
bowaniu(popytowi)nażywność,wynikającemuzniebywałegowzrostudemogra-
ficznegoiznaczącejpoprawysytuacjidochodowejprzeważającejczęściludności
świata.Osiągniętotoprzezwdrożeniemodelurolnictwa,któremunadajesięmiano
industrialnegolubzamienniekonwencjonalnego.Takimodelrolnictwadoprowadził
wkrajachwysokorozwiniętychdoobfitościrelatywnietaniejżywności.Dziękiniej
krajeteprzeszłyzestadiumniedoborówżywnościdostadiumjejnadwyżek–wwie-
luprzypadkachnadwyżekstrukturalnych.Równieżwielekrajówrozwijającychsię
dokonałodużegopostępuwzakresierolnictwa,aniektóreznichstałysięnawet
znaczącymieksporteramiproduktówrolno-żywnościowych.
Bezspornesukcesyrolnictwaindustrialnegowzakresiewzrostuprodukcji,efek-
tywnościiwydajnościpracywywarływrażenienaekonomistach,politykachiwywołały
szerokirezonansspołeczny.Wedługdominującychkryteriówtakierolnictwo–oza-
awansowanychprocesachkoncentracjiispecjalizacji,dużejskaliprodukcjiiwysokich
nakładachśrodkówprzemysłowych–uznawanejestzanowoczesne.Imbardziejte
procesysązaawansowane,tymlepiej–najlepiejjakwrolnictwieamerykańskim.
Ogromnesiłynapędowerozwojurolnictwa,wyzwoloneprzezindustrializację,
miałyjednakciemniejsząstronę,amianowicietworzyłyzagrożeniawpostacirosną-
cejdestrukcjizrównoważonegosposobudziałalnościrolniczej.Zagrożeniatestop-
niowopowodowałycorazwiększerysyiszczelinywnaogółoptymistycznymobrazie
rolnictwa.Postępwrozwojurolnictwadokonujesiębowiemprzezzmianęjednej
technologiiczystrukturyprzezinną–bardziejwydajną,czyliwuniwersalnymrozu-
mieniutegopojęcia−osiągnięciepożądanegoefektujaknajmniejszymwysiłkiem.
Tejzmianiezregułytowarzysząkosztyukryte−naogółwinnejsferze.Wzrostwy-
dajnościczyprodukcjidokonujesięwięcnazasadziecośzacoś.Todrugiecośumyka
uwadzeekonomistów,alejestdostrzeganeprzezinnych.Stądocenapostępuwrol-
nictwie−inietylkowrolnictwie−jestodmiennawśródekonomistów,ekologów,
przedstawicieliinnychdyscyplinnaukowych,politykóworazmężówstanu.
Kosztyśrodowiskoweispołecznemodeluindustrialnegosąwysokie:utratażyznych
gleb,zanieczyszczeniewódipowietrza,utratabioróżnorodności,uzależnienieodnie-
odnawialnychzasobów,rosnącenierównościspołeczne,deprywacjarolników,upadek
wielumiejscowościispołecznościwiejskich.Niczatemdziwnego,żetakimodelrolnic-
twajestcorazbardziejkwestionowanyitonietylezewzględunajegosłabnącesiłymo-
toryczne,cowłaśnienatodrugiecoś−utraconekorzyściorazrosnącekosztyzewnętrz-
ne.Stosunkimiędzyposzczególnymifunkcjamirolnictwaniesąjednokierunkoweoraz
niewszystkiesąwycenianeprzezrynek.Topowodujepojawieniesięproblemuwyboru
międzykorzyściamiuzyskanymiakorzyściamiutraconymi(kosztamialternatywnymi).
Tazamienność(tradeoff)jestszczególniewidocznawprzypadkurolnictwa.
Przedewszystkimjednakwyczerpująsięmożliwościmodelurolnictwaindu-
strialnego.Tocostanowiłosiłęrolnictwaindustrialnego,stajesięjegosłabością.
Podwalinysukcesówrolnictwaindustrialnegotworzyłobowiemwykorzystywanie
nieodnawialnychzasobównaturalnych,którestająsięcorazrzadsze.Dotyczyto
zwłaszczakopalinsurowcówenergetycznych.Aleskończonesątakżeinnezasoby,
jakwoda,aśrodowiskomaograniczonąpojemnośćwzakresieponoszeniaskutków
