Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
23
neoliberalnej.Tabazacorazbardziejjestkwestionowana,politykazaśstajewobli-
czunowychwyzwań,celówpolitycznychorazpodstawiinspiracji.Celemrolnictwa,
obokwytwarzaniaproduktówrolniczych,jesttakżewieleinnychdóbriusługśrodo-
wiskowych,społecznych,kulturalnych.Rolnictwotonietylko„maszyna”(farming)
służącadowytwarzaniawartościdodanej(rynkowejlitylko),aprocesprodukcjirol-
niczejtonietylekonwersjaśrodkówprodukcjiwgotoweproduktyrolnicze,coraczej
złożonyiniedokońcarozpoznanysplotprocesówbiologicznych,biochemicznych,
ekonomicznych,społecznychitd.
Globalizacja
Sytuacjękomplikujeistotnieglobalizacja,któraprzenosiproblemyrolnictwanapo-
ziomplanetarny,nadającimnowądynamikęorazsilnierzutującnarolnictwo
poszczególnychkrajów.Zjednejstronyfunkcjonowanierolnictwacorazbardziej
jestokreślaneprzezsiłyzewnętrzne,zdrugiejstronyosłabianajestrolaczynnika
instytucjonalnego(politycznego),ponieważzaglobalizacjąwsferzegospodarczej
nienadążaglobalizacjawsferzepolitycznej.Dominujeoptykawielkichkorporacji.
Natomiastinstytucjepolitycznepaństwczyregionalnychugrupowańintegracyjnych
mającorazmniejszemożliwościkorygowanianiepożądanychskutkówglobalnego
rynkuorazstrukturkorporacyjnych.Dotyczytoprzedewszystkimefektówze-
wnętrznychorazochronyglobalnychdóbrpublicznych.Zatemlogikakształtującego
sięmodelurolnictwazrównoważonegoinowejekonomiiagrarnejnapoziomiekra-
jówzostajepoddanawielkiejpróbieprzezprocesglobalizacji.Realnośćtegomo-
deluoraznowejekonomiiagrarnejwwarunkachglobalizacjistanowiwypadkową
czynnikówsprzyjającychiniesprzyjających.Wnaszejoptyceprzewagęuzyskająte
pierwsze.
Globalizacja,mającaneoliberalnąpodbudowęideologiczną,narzucarozwiąza-
niakorzystnedlakrajówwysokorozwiniętych,zwłaszczawzakresiedostępudota-
nichsurowców,nowychrynkówzbytu,korzystnejalokacjinadwyżekkapitału.Kraje
te–jakutrzymujązapewneniebezpodstawanty-ialterglobaliści–stosujązatem
innezasady,niżsamestosowaływokresiewłasnegorozwojuindustrialnego,kiedy
hołdowałyzasadzieprotekcjonizmu.Trudnorównieżpomijaćzagadnieniemotywu
korzyścizupowszechnianiaipogłębianaprocesuglobalizacji.
Procesglobalizacjimawodniesieniudorolnictwapewnąspecyfikęwynikającą
zlokalnegocharakteruiabsolutnejniemobilności(nieprzemieszczalności)podsta-
wowegoczynnikaprodukcjirolniczej–ziemi.Globalizacjanapędzanaprzezpotężne
siły,zwłaszczatechnologieinformatyczne,korporacjeponadnarodowe,rynkikapita-
łowe,konsumeryzm(Chołaj2003;Micklethwait,Woolridge2003),znoszącaograni-
czeniadladziałaniamechanizmurynkowego–jestwopozycjidopotrzebybardziej
zrównoważonegorozwoju,wtymwykorzystanianiemobilnejziemi.Globalizacjaupo-
wszechniamodelrolnictwaindustrialnego(wysokoproduktywny,oniskichkosztach
mikroekonomicznych)ikorzyściztymzwiązane,aletowarzyszątemurównieżzna-
cząceskutkiuboczne:koncentracjawrolnictwieigospodarceżywnościowej,degra-
dacjaśrodowiska,upadekkuchnilokalnych,strumieńekstrakalorii(Roberts2008).
