Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
19
Wielkisukcesnaukioświeceniowej,którywrolnictwiepolegałnaoderwaniu
produkcjiodnaturalnegoekosystemuitłoczeniudońsyntetycznychsubstancjiche-
micznych,załamujesięnanaszychoczach.Wielceprawdopodobne,żemająrację
ci,którzymówiąopotrzebiepowrotudozasadyorganicznejcałościgospodarstwa
rolnegoiposzukiwaniapostępuwinnymkierunku−zposzanowaniemśrodowi-
ska.Podobniezłudnyjest„postęp”wzakresie„uszlachetniania”produktówżywno-
ściowych.Przezdziesięcioleciaprzekonywano,żewyrazempostępujestwydłużenie
drogiodpoladostołu.Uzasadnianotomotywemekonomicznym,większąwarto-
ściądodaną,oszczędnościączasukonsumentów,zaletamidodawaniasyntetycznych
substancjikonserwujących,zapachowych,barwiącychismakowych.Trudnonegować
pewnekorzyściztegopowodu.Jednakpojawiasięwątpliwość,czyniezapomniano
owalorachodżywczychizdrowotnych–czywimięekonomiimamydoczynienia
zpoprawączypsuciemżywności?Należyprzetorozważniepodchodzićdowyników
badańporównawczych,unikaćprostegoschematu:rolnictwoZachodu5zużywatyle
nawozów,tylepestycydów,tyleliczystadokrówczytrzodychlewnej,anaszemniej.
Ico?Naśladować?Niejesttooczywiste.
Rolnictwoaukładnadrzędny
Przeobrażeniawrolnictwie,jakuczydoświadczeniehistoryczne,sącorazbardziej
kształtowaneprzezukładnadrzędny.Aleteżtodoświadczenieuczy,żerozwójrol-
nictwapowinienpoprzedzaćrozwójprzemysłuczymiast.Miałtegoświadomość
klasykekonomiiAdamSmith6.Ignorowanietejzależnościprowadzidoopłakanych
skutków,czegopolskierolnictwodoświadczyłowokresieforsownejindustrializacji,
atragicznerozmiaryprzybrałowbyłymZwiązkuRadzieckim(Shaninetal.2002).
Komplikująsięrelacjemiędzyrozwojemrolnictwaiogólnymrozwojem,aczkolwiek
podobniejakwokresieindustrializacjitakiwokresiepostindustrialnymrolnictwo
rozwijasięwedługinteresówukładuprzewodniego.Zmieniłsięjednakukładprze-
wodniijegointeresy.Niejesttojużprzemysł,którywokresieindustrializacjistworzył
szansęwyrwaniasięzwiejskiegoubóstwa(Galbraith1987),leczszerokorozumiana
sferausług.Niejesttozatemburżuazjawrazzklasąrobotniczą,leczkorporacja
zkonsumentami.Biznesniepolegawyłącznienaobfitejitaniejżywności,leczna
żywnościwysokiejjakościoraznarozlicznychusługachśrodowiskowychispołeczno-
-kulturalnych.Ramyukładuprzewodniegocorazbardziejwykraczająpozakrajową
makroekonomięinabierająwymiaruglobalnego.
5ZachódlubzamienniePółnoc–stosowanyczęstoskrótmyślowyoznaczającykrajewysoko
rozwinięte(lubkrajeuprzemysłowione).
6„Ponieważwnaturalnymstanierzeczyśrodkiutrzymaniamająpierwszeństwoprzedprzed-
miotamiwygodyizbytku,przetowytwórczość,któradostarczaśrodkówutrzymaniamapierwszeń-
stwoprzedwytwórczością,jakasłużydrugiemucelowi.Dlategoteżuprawaroliirozwójgospodarczy
wsi,któradostarczaśrodkówutrzymania,musizkoniecznościwyprzedzaćrozwójmiasta,któredo-
starczawyłącznieprzedmiotówwygodyizbytku”(Smith2007,t.1:432).
