Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
Trzebaprzytymwziąćpoduwagę,żerolnictwoindustrialnesterowanejestgłów-
nieprzezsiłyrynku,aczkolwiekwpraktyceznaczącąrolęodgrywawnimrównież
państwo.Rządykrajówwysokorozwiniętychsilniewspierałyinadalwspierająmo-
delrolnictwaindustrialnego.Rzecznietylkowogromnychtransferachodpodatni-
ków,główniedosilnychekonomiczniepodmiotów(gospodarstwrolnych),couza-
sadniasięprzymusemkonkurencyjności.Wsparcietodokonujesięrównieżprzez
sferębadańirozwoju(BiR).Napostępwspierającyindustrialnymodelrolnictwa
przeznaczanesąprawiewszystkieśrodkiwtejsferze,cotymsamymzmniejszaszan-
sebadańirozwojumodelialternatywnych,wtymmodelurolnictwazrównoważone-
go2.Takipostęp−dobrzerozpoznany,zzarysowanąperspektywąorazsilnymlobby
jegotwórców−wspierasilniemechanizmynapędowemodelurolnictwaindustrial-
nego.Interwencjonizmpaństwowyukierunkowanyjestzatemgłównienawspoma-
ganietendencjiwłaściwychtemumodelowi,czyliwrzeczywistościdolewanieoliwy
doognia.Tymczasem,wobeczmniejszaniapotencjałudotychczasowychczynników
wzrostuprodukcjirolnej,bezpieczeństwożywnościoweświatawnajbliższychdeka-
dachbędziezależećprzedewszystkimodpostępuwpoznaniuiwykorzystaniuagro-
biologii(Altieri1995;Gliessman1998;Cassman1999;Uphoff,red.,2002;IAASTD
2009;Spiertz2010).
To,żesiłyrynkuprąwkierunkuindustrialnegomodelurolnictwa,jestsytuacją
normalnąwprzypadkupodmiotówgospodarczych.Kutemuskłaniajeinteresmi-
kroekonomiczny.Alejesttakżeinteresmakroekonomiczny–społeczny,którywinny
wyrażaćinstytucjepolityczne,jeżelikierująsiędługofalowyminteresemspołecznym.
Niestety,naogółinstytucjetekierująsięrównieżinteresemkrótkiegohoryzontu,
gdyżuwikłanesąw„walkę”ogłosyelektoratu.Winnejsytuacjiznajdująsięna-
ukowcy,którychpowinnościąjestukazywaćmożliweopcjeiskutkidokonaniaprzez
politykówtakichanieinnychwyborów.Niektoinnyjakwłaśniebadaczepowinni
odrzucaćredukcjonizmikierowaćsięzasadąholizmu,atakżemiećodwagęprze-
ciwstawianiasięutartymschematom,kierującsięwskazaniemJanaPawłaII:„Jeśli
chceszznaleźćźródło,musisziśćdogóry”.
Wysuwającmodelealternatywne,trzebaprzyznać,żeniemapewności,iżmogą
onerzeczywiściepodołaćwyzwaniom,wszczególnościpokonywaćbarieręśrodo-
wiskową.Aletoniestoiwsprzecznościzpotrzebąrozważaniatakichmodeli.Tym
bardziejwsytuacjiupowszechnianiasiętezy,żespołecznośćświatowastoiwobliczu
nowegomodelurolnictwa,opartegonaparadygmacierozwojuzrównoważonego.
Musionaodnieśćsiędoobecniedwóchgłównychsiłnapędowychzmianwrolnic-
twie,amianowicie:dążeniadozrównoważeniaiglobalizacji.Tapierwszazasadza
sięgłównienamechanizmieinstytucjonalnym,adruganamechanizmierynkowym.
Wieleargumentówprzemawiazatym,żewokresiepostindustrialnymdominującym
modelemwzakresierolnictwapowinienbyćmodelrolnictwazrównoważonegoczy
nawetbardziejjegowysublimowanapostać–modelrolnictwaspołeczniezrówno-
2Np.wUSAna3300projektówprogramuLISA(LowInputSustainableAgriculture)–ustano-
wionegow1987r.iprzekształconegonastępniewprogramSARE(SustainableAgricultureResearch
andEducationProgram)–przeznaczonowlatach1988–2006zaledwie214,5mln$(Ronald,Adam-
chak2008:35).Zob.teżIAASTD(2009).
