Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.2.Fragmentymodelipałeczkowatejcząstkiwirusamozaikitytoniu.PokazanoułożeniespiraliRNAorazpodjednostekbiałkowych
kapsydu(wg.A.KlugiD.L.D.Caspar,1960)
Poszczególnedyskizaczynająsięikończąuskokiemdopasowanymdouskokuwkolejnymdysku.Wczasiemontażucząstekwirusa
(podrozdz.3.3)dyskite„nakręcająsię”naspiralękwasunukleinowego,auskokidopasowująsiędosiebiezamykającsiętak,jakzamyka
sięwieczkosłoikatyputwist.Poszczególnepodjednostkibiałkowedośćciasnoprzylegajądosiebie,tworzącsztywną,pałeczkowatą
strukturę.Cząstkawirusamozaikitytoniumadługość300nm,ajejśrednicawynosiokoło15–18nm.Wewnętrznykanałcentralny
maśrednicę2,3nm.Kwasnukleinowyniejestzwiniętywtymkanale.Jegospiralaprzebiegamiędzywewnętrznymiczęściami
podjednostekbiałkowych.
Nitkowatecząstkiwirusówsązbudowanepodobnie,choćsągiętkieiwobectegomogąbyćmniejlubbardziejpowyginane.Tagiętkość
jest,byćmoże,wynikiemwiększegoudziałustrukturyharmonijkiβwporównaniuzhelisąα(podstawoweformykonformacjibiałek)
wpodjednostkachbiałkowychtychwirusów.Cząstkinitkowatesąnaogółcieńszeodpałeczkowatychimająśrednicęokoło12nm.
Długośćichbywabardzoróżna–od500do600nmupotexwirusówdo2000nmuclosterowirusów.
Cząstkibacilokształtne(ang.
bacilliform
)majązupełnieinneproporcjedługościdośrednicy.Uwirusamozaikitytoniustosunekten
wynosi15:1,natomiastutypowychwirusówbacilokształtnych(np.rhabdowirusów)stosunektenwynosi4:1–5:1.Cząstkitychwirusów
tokrótkieigrubepałeczkiowymiarach20–30×80–120nm.Ichkońceniesąkolistymipłaszczyznamiprostopadłymidoosicząstek,ale
sąwypukłeikopulastozaokrąglone.Wirusyotakichcząstkachzawszemajądodatkowąotoczkęlipoproteinową(podrozdz.2.3).Szczegóły
ichbudowysąprzedstawionewpodrozdziale10.3przyomawianiurodzajówcharakteryzującychsiętakąwłaśniebudową.
Cząstkikulistezostałytaknazwane,ponieważpierwszeobserwacjewmikroskopieelektronowymsugerowały,żetakiwłaśniemająone
kształt.Postęptechnikobserwacyjnychpozwoliłstwierdzić,żesątojednakwielościany,akonkretniedwudziestościanyforemne
(ikosaedry),którychścianysątrójkątamirównobocznymi.Wsumie,cząstkiterzeczywiścieprzypominająkuleośrednicy25–30nm.Przy
dokładnymoglądaniumożnazauważyćregularnestrukturymorfologicznezłożonez6(heksamery)lub5(pentamery)podjednostek.
Strukturytebyłynazywanekapsomerami(CaspariKlug,1962).Heksameryrozmieszczonesąnapowierzchniachposzczególnychścian
ikosaedru,zaśpentamerytworząjegowierzchołki(ryc.3).Kwasnukleinowyzwiniętywskomplikowanykłębekwypełniawnętrzetych
cząsteki,podobniejakuwirusówostrukturzehelikalnej,jestzwiązanyzwewnętrznymiczęściamipodjednostekbiałkowych.
Ugeminiwirusówdwietakieizometrycznecząstkisąpołączoneitworzątypowąbliźniaczącząstkę(zob.ryc.1).Okrągłe,aleznacznie
większe(średnicaokoło80nm)sącząstkitospowirusów(zob.ryc.1).Mająone,podobniejakwirusybacilokształtne,dodatkowąotoczkę
lipoproteinową.Szczegółyichbudowyzostanąprzedstawionewpodrozdziale10.3.
