Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŻycieidziałalnośćorazdorobekpisarskiWincentegoSkrzetuskiego…
55
sytuacjiwSzwecjinakilkanaścielatprzedobjęciemwładzyprzezGustawaWazę,
spowodowanejanarchiąirządamiDuńczyków,mablyumieściłsporyfragmentroz-
ważańnatematwspółczesnejmusytuacjiwPolsce,wtymroliiplanówcarycy
KatarzynyII.Francuznietylkozamieściłwnimkilkaważnychpytań,alewyraźnie
stwierdził,żeintencjedworupetersburskiegosąjednoznaczniezłe,azaistniałasy-
tuacjanieprzyniesiePolakomżadnejkorzyści,Rosjabowiemchceujarzmić,anie
zreformowaćRzeczpospolitą.Wartoteżzauważyć,żewedługJerzegomichalskiego
tenwłaśniefragmentrozważańmably’ego,filozofa,którywielokrotniewypowiadał
sięoPolsceiPolakach,znalazłsiętylkoiwyłączniewDelalégislation.Zatym
najwybitniejszympolskimznawcązagadnienianależypowtórzyć,żemablytylko
raztaknegatywnieodniósłsiędocarycywpolskimkontekścieitoniemalwbrew
wszystkiminnymfilozofomgloryfikującymKatarzynęII.Francuzbowiemkry-
tycznieijednoznaczniezdemaskowałjejrzekomedobreintencje,zmierzającedo
wyciągnięciaRzeczypospolitejzanarchiiprzeznarzuceniejejnowychpraw.mably
bezogródekuznałtengłoszonyprzeznfrancuskichpięknoduchów”poglądzachy-
biony,argumentując,żewładczynitawinnabyłazdawaćsobiesprawę,żePolacy
znanisąwEuropieztego,żezazdrośniestrzegąswojejniepodległościinigdynie
zgodząsięnanarzuconeimsiłąprawa,którenietylkosąsprzecznezdotychczaso-
wymustrojem,aleiuderzająwichwolności.Dowodziłprzytym,żegdybyfaktycz-
niecarycychodziłoodobroPolski,topowinnabyłastaraćsięosiągnąćzamierzony
celprzezperswazję,obietniceczynegocjacjepotym,jakPolacyzmęczenianarchią
samizrozumiejąpotrzebęreform107.
Otym,żeSkrzetuskiwprzekładziedziełamably’egonieopuszczałniektórych
wątkówpolskichmechanicznie,leczwsposóbprzemyślanyiświadomyzdajesię
równieżświadczyćanalizatreścirozdziału3.(części2.)pt.Prawidłaogolne,podług
ktorychpostępowaćsobiepowinnaMocPrawodawcza,abysięnieobłąkała,ypodług
ktorychsądzićmaoużytecznościypotrzebiekażdegoprawa,któryodpowiadaroz-
działowi3.tomu2.,księgi3.Delalégislation.Pijarprzyokazjiprezentowaniauwag
mably’egoozasadachpostępowaniawładzyustawodawczejprzytworzeniuprawa
nawiązywałdorodzimegozakazuobradprzyświecach,którymablyoceniałbardzo
pozytywnie,akcentując,żewtensposóbunikasiępodejmowaniazłychuchwałna
skutekzmęczenia,jaktoniejednokrotniemamiejscewczasieobradparlamentuan-
gielskiego108.Gdyjednakchodziokwestiepolityczne,szczególniegeopolityczne,to
jakjużwykazano,pijardokonywałalboopuszczeńcałychfragmentów,albopewnych
skrótówiuproszczeń,choćczęśćtłumaczeniarozważańmably’egonadwojskiem
zaciężnymczynarodowymiichwpływienautrzymanieniepodległościwpaństwach
nabsolutnychiwolnych”wskazuje,żeSkrzetuskiniezawszeunikałtrudnychpolskich
sprawigłoszeniapotrzebyreform109.Wpewnychbowiemprzypadkachpozostawiał
niemalniezmienionewzasadniczejtreściodnoszącesiędoPolskiwywodymably’ego
107Delalégislation…,T.2,s.23-25;por.Oprawodawstwie…,s.244-245;Zasadypraw…,T.2,
s.22-23.
108Delalégislation…,T.2,s.63-64;Oprawodawstwie…,s.277.
109Delalégislation…,T.2,s.83;Oprawodawstwie…,s.293.
