Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
Rozdziałpierwszy
DugouvernementetdesloisdelaPologne.Niemożnajednakwykluczyć,żechciał
wtenwłaśniesposóbpokazaćrodakom,żenawetAmerykaniepoprosilisłynnego
myślicielaonrewizję”swoichzasadustrojowych105.
PrzeprowadzonaanalizatłumaczeniaautorstwaSkrzetuskiegowskazujem.in.na
to,żenietrzymałsięonwierniesystematyki,którąmablyzastosowałwDelalégi-
slationouprincipesdeslois.Francuzpodzieliłbowiemswójtraktatnadwatomy,
przyczymkażdyznichliczyłdwieksięgi,akażdaskładałasięzrozdziałów.Pijar
wswoimtłumaczeniuzastosowałjedyniepodziałnadwatomy,wktórychwyróżnił
rozdziały.Wkonsekwencjipierwszepolskietłumaczenietraktatumably’egomiało
odbiegającąodoryginałusystematykę,choćnależynadmienić,żewistocieSkrze-
tuskiopuściłtylkojedenzrozdziałóworyginału,wszystkiepozostałe,mimoróżnej
numeracji,miałyodpowiadająceimtytułypierwowzoru.Generalniewskazaćnależy,
żeanalizapierwszych5rozdziałówczęści1.tłumaczeniaiodpowiadającychimfrag-
mentówDelalégislationniewykazałajakichśistotniejszychróżnicczyopuszczeń.
Dopierowrozdziale6.części1.przekładu,odpowiadającemurozdziałowi2.tomu1.
księgi2.Delalégislation,wktórymmowaotym,żenarodydoznającenieszczęść
ciągleostrzegająinakazująpoprawępraw,dałosięzauważyć,żeSkrzetuskiopuścił
niemałyfragmentrozważańmably’ego,wktórymwargumentacjiwielkiegofilozofa
pojawiająsięodwołaniadoPolski.Podkreśleniawymagajednakfakt,żepijarwtym
przypadkuzasygnalizowałdokonaneopuszczeniekilkomakropkami,gdyżprzyoka-
zjitłumaczeniawywodówmably’egoowpływiedoświadczeńpolitycznych,które
zmuszająpaństwadozmianypraw,pominąłdośćjednoznacznykomentarzFrancu-
zaoStanisławieAuguściePoniatowskimioddziaływaniuzagrożeniarosyjskiegona
chęćpolskiejszlachtydoreformyrządów106.
Kolejneważnepominięcierozważańmably’egowtłumaczeniuSkrzetuskiego
odnajdujemywczęści2.,wrozdziale1.zatytułowanymOostrożnościach,zktoremi
PrawodawcausposabiaćpowinienObywatelowzepsowanegoKraiu,abyichprzy-
bliżyćdozamiarownatury(część2.rozdziału1.wtłumaczeniupijaraodpowiada
rozdziałowi1.tomu2.księgi3.Delalégislation).Analizaporównawczawykazała,
żepomiędzyrozważaniaminatematmożliwościoporupoddanych,jakiestwarza-
łaWielkaKartaWolności,wsytuacjiłamaniaprawaprzezkróla,aporównaniem
105Namarginesiemożnajedyniedodać,żefinałtejsprawyrozegrałsięjużpoukazaniusiędru-
kiemOprawodawstwie,czyliopierwszychzasadachpraw.Wiadomobowiem,żepowydaniuksiążko-
wymw1784r.uwagmably’egorzeczcałaprzysporzyłaAdamsowiniemałokłopotów,anawetzmusiła,
wobeczarzutówbezprawnegozasięganiaopiniicudzoziemców,donapisaniaapologiiamerykańskich
rozwiązańkonstytucyjnych.Jednakżenależywskazać,żeniektórzywybitnipolitycyamerykańscy
zT.Jeffersonemnaczelenieraznawiązywaliwswoichwystąpieniachdorozważańianalizfrancuskie-
gomyśliciela.W.SKRZETUSKI:Wstęp…,Oprawodawstwie…,s.1-2;J.HOCHFELD,w:WstępdoZasady
praw…,T.1,s.22-23;por.teżJ.MICHAlSKI:Sarmackirepublikanizm…,s.22.
106Delalégislation…,T.1,s.173-200;Oprawodawstwie…,s.106-147;por.Zasadypraw…,
T.1,s.203-222;Delalégislation…,T.1,s.176-178;Oprawodawstwie…,s.149-150;Zasadypraw…,
T.1,s.205-206;szerzejnatemattłumaczeniaSkrzetuskiegozob.W.ORGAnIśCIAK:Kilkauwagotłu-
maczeniutraktatuGabrielaBonnotdeMablyDelaLégislationouprincipesdesloisprzezWincentego
Skrzetuskiego.W:nZDziejówPrawa”.T.7(15).Red.A.LITYŃSKI,MiMIKOŁAJCZYK,WiORGAnIśCIAK.
Katowice2014.
