Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7.Dyskursmodernizacyjny
29
bardziejwartościowaodsztukitradycyjnej,nieposiadającejtakichcech.Dyskurstaki
nazywamndyskursemmodernizacyjnym”.Dyskursmodernizacyjnymożebyćwer-
balizowanyjawnie,itakiprzypadeknazywamndyskursemmodernizacyjnymeks-
plicytnym”,bądźmożeniebyćwerbalizowany,atylkozawartywniezwerbalizowa-
nymaprobatywnymtraktowaniunowychdzieł-takidyskursokreślamjakondyskurs
modernizacyjnyimplicytny”.
Dyskursmodernizacyjnyeksplicytnymanifestujesięwtekstachjęzykowychocha-
rakterzenormatywnymipoleganajawnymwaloryzowaniudziełnowych(istnieją-
cychlubprojektowanych)jakolepszych,niżuznanezatradycyjne.Wdyskursietakim
występujązazwyczajterminywywodzącesięodłacińskichsłówmodernuslubnovus
(ewentualnieichekwiwalenty),alemogątakiesłowaniewystępować.Dlauznania
jakiegośdyskursuzadyskursmodernizacyjnywystarczy,żenowe,jakolepsze,prze-
ciwstawionejesttradycyjnemu,jakogorszemu.
Wjęzykupolskimfunkcjonujejużterminndyskursnowoczesności”imożna
bygostosowaćjakonajogólniejszeokreślenietego,conazwałemndyskursemmo-
dernizacyjnym”,gdybynieto,żetermintenzostałużytywpolskimtłumaczeniu
książkiJürgenaHabermasaDerphilosophischeDiskursderModerne-Filozoficzny
dyskursnowoczesności(Habermas2000)izwiązanyjestzjegofilozoficznąteorią
derModerne(nnowoczesności”).Użycietegoterminusiłąrzeczyodsyładoznacze-
nia,jakiemawfilozofiiHabermasa,atodomagałobysięosobnegostudium,które
jednakwykraczałobyznaczniepozazakresniniejszejpracy.Tutajbowiemniekon-
struujężadnejteoriinowoczesności,atylkorekonstruujędyskursy,wktórychpoję-
cienowoczesnościipojęciamupokrewneodgrywająistotnąrolę.Toteżgdynawet
posługujęsięokreśleniemnnowoczesność”,toniewsensie,jakiHabermasnadaje
terminowiderModerne,alewznaczeniach,jakienadalimuinterpretowaniprzeze
mnieautorzy41.
Wszelkiezmianywdziejachsztukisąoznakąistnieniajawnegolubukrytego
dyskursumodernizacyjnego.Wszystko,cojużsięzdarzyłowkulturze,wszcze-
gólnościwsztuce,podlegawaloryzacji42.Jestoczywiste,żeniecenionezmianynie
upowszechniająsię;upowszechnianiesięzmianjestbowiemoznakąichpozytyw-
nejwaloryzacji.Tedokonanialudzkości,któresązperspektywyczasuwaloryzo-
wanepozytywnie,określanesąjakodziedzictwo43.Dziedzictwojestnżywe”,gdy
makontynuacjęwkulturzewspółczesnej,lubnmartwe”,gdykontynuacjiniema.
Dziedzictwo,któreodegrałoważnąrolęwkulturzejakiejśspołecznościnazywa-
mytradycją.Tradycję,którajestkontynuowanawewspółczesnejkulturze(sztu-
ce),określamjakontradycjężywą”.Takązaś,któraniemawspółczesnejkontynu-
acji,określamjakontradycjęmartwą”.Azatemkażdaobecniemartwatradycja,
41Uwagipowyższeodnosząsiętakże-mutatismutandis-donprocesuliterackiegomodernizmu”
HansaRobertaJaussa(Jauss2004,21-59).
42Pojęciesztukirozumiemadaptacyjnie,tj.zdzisiejszejperspektywy,niewnikając,jakieznaczenie
izakresmiałyhistoryczneodpowiednikiterminunsztuka”ijegoekwiwalentywinnychjęzykach.
43Wkażdymprzypadkuzakładanajestrelatywizacjaspołeczno-kulturowa.
