Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wprowadzenie
tworząnp.wartośćartystyczno-historyczna,adwubiegunową-np.wpływnamoral-
nośćodbiorców,czyliskalaetycznejwartościfunkcjonalnej,gdyżwpływmożebyć
silniejszylubsłabszy,dobrylubzły(zpunktuwidzeniajakiegośmoralnegokry-
terium),podobnieskalaprzedmiotowejwartościestetyczno-życiowej,albowiem
przedstawionyobiektmożebyćocenionyjakobardziejlubmniejładny,brzydki
lubobojętny39.
Zarównowartościfunkcjonalne,jakiwartościprzedmiotowe,mogąbyćprzed-
miotemsporu.Spórmożebyćkonkretny,tj.dotyczyćmożejakiegośistniejącegodzie-
łasztuki,lubmożebyćabstrakcyjny,tj.dotyczyćmożenormatywnegomodeludzieła
sztuki.Prototypowyspórabstrakcyjnyowartośćróżnychmodelidziełasztuki,azara-
zemowartośćdziełjużstworzonych(potraktowanychogólnie),zwerbalizowałAry-
stofaneswŻabach.Obajprzedstawienioponenci-AjschylosiEurypides-zgadzają
się,żedziełosztukipowinnokorzystnieoddziaływaćnamoralnośćodbiorców.Inny-
misłowy,obajzgadzająsię,żedziełopowinnomiećwysokąwielkośćfunkcjonalnej
wartościetycznej.Niezgadzająsięnatomiast,codotego,jakiecechyprzedmiotowe
dziełopowinnomieć,abykorzystnieoddziaływałonaodbiorców.Ajschylosuważa,
żepowinnoidealizowaćrzeczywistośćiprzedstawiaćideały,nawetpodpostaciąfanta-
stycznychalegorii,któresłużąodbiorcomzawzorydonaśladowania,natomiastEury-
pidesuważa,żedziełopowinnoprzedstawiaćprawdziwierealneżycieiprzeztoskła-
niaodbiorcówdorefleksjinadtym,jaknależypostępować40.
Spórwięcdotyczytego,jakiewartościprzedmiotowesąskutecznymnośnikiem
etycznejwartościfunkcjonalnej.Ajschylosuważa,iżprzedmiotowedodatniewartości
estetycznemająfunkcjonalnąwartośćetyczną,zaśEurypidesuważa,żefunkcjonalną
wartośćetycznąmająwartościprzedmiotowepoznawcze.Obajużywająteżargumen-
tówkrytycznych,takżefunkcjonalnych:AjschylosprzeciwkoEurypidesowi,żeuka-
zywaniebrzydotyszkodziodbiorcom,aEurypidesprzeciwkoAjschylosowi,żefanta-
stycznealegorieśmieszą,anieuczą.
7.Dyskursmodernizacyjny
Doniosłąrolęwewolucjiestetykiisztukiodegrałtakidyskurs,wktórymnowasztuka,
którawłaśniepowstałaalboktórajestdopieropostulowana,malubmamiećjakieś
nowe,wstosunkudotradycyjnejsztuki,cechy,dziękiktórymonajestlubbędzie
39WzoremOssowskiegoniewdajęsiętuwproblemmetafizyczny,nailewartośćleżywprzedmiocie,
anailewpodmiocie,konstatujętylkokulturowystanrzeczy,żepewnewartościowaniadotyczącech
obiektów,ainneichoddziaływania,czylifunkcji.
40
Eurypidesmówi:nŻemzaśwprowadziłżyciepowszednienascenęlTymsurowsząwidzomnie
mógłwydaćocenę.lBowiedział,oczymmówię.Jampozaobłoczuniebujałnibajdaminiemydliłem
oczu.[ł]Jamżyćgospodarniejnauczyłirządniej”.NatoAjschylosodpowiada:nSamtworzyłemidąc
jego[Homera]śladem.lPostacibohaterów,coświecąprzykładem[ł]brzydotętrzymaćnależywukry-
ciu,lNiewystawiaćnapokaz.CzymbowiemdladzieciszkołalTymdlaludzidorosłychpoecilDobra
mająnauczać”.(Arystofanes1956,84,88).
