Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pruspodmikroskopem*
Monografiaprof.ZygmuntaSzweykowskiegooPrusiejestrezultatem25-letnich
studiównadpisarzemijegoepoką.Stanowinajkompletniejszepodsumowaniedorobku
przedwojennej„prusologii”,choćautorrzadkopowołujesięnaswychpoprzedników.
Wzbogacaswąmonografięniejednymciekawympoglądem,np.ozwiązkachEmancy-
pantekzokresemmodernizmu.Jestonaprzewodnikiemporozległych,rozrzuconych
itrudnodziśdostępnychobszarachpublicystykiPrusa,októrejinformujeznaczniele-
piejniżksiążkaLudwikaWłodka(1918).Włodekbowiem(pominąwszyjużfakt,że
starałsięzaanektowaćcałkowiciePrusadlaobozuprawicy)chciałzjegopoglądów
wypowiadanychwciągulatbliskoczterdziestuskonstruowaćjednolityiharmonijny
systemiprzytymbezwahaniaszeregowałoboksiebiestreszczeniaiwyjątkizartyku-
łówAleksandraGłowackiego,wypowiedziautorskiewpowieściachPrusaisłowajego
bohaterów.Szweykowskipostępujeznaczniesłuszniej,przedstawiającpoglądypisarza
diachronicznie,awoddzieleniupowyższychtrzechtypówsądówjestbardziejskrupu-
latny.Wreszcie–niewątpliwązaletąksiążkijestjejstylistycznarzetelność,konkretność,
dalekaodnieodpowiedzialnegopatosu,którynaszepokolenietakzrażadopracliterac-
konaukowych,nawetstosunkowoniedawnejprzeszłości.
Mimotowszystkojednakksiążkawcałościniespełniawymagań,jakietrzebadziś
stawiaćmonografiinaukowejowielkimpisarzu.
Tytułemmonografii–TwórczośćBolesławaPrusa–Szweykowskipodkreśliłergo-
centryzm1swojejpostawybadawczej.Alenależałobytumówićraczejo–ergo–solip-
syzmie.Szweykowskinapomykaczasemozwiązkachliteraturyzinnymidziedzinami
rzeczywistości,alebliżejsięniminieinteresuje.Jedynetło–pozamałymifurtkamidla
biografiiipsychologii–naktórymumieszczadziełaPrusatosąsiadująceznimczasowo
poglądyspołeczne,filozoficzne,estetycznezawartewjegopublicystyce.Oczywiście,
byłobynierozsądnierezygnowaćzeświatła,jakiepoglądyterzucająnautworybeletry-
stycznepisarza,itopisarzaintelektualisty,osilnierozwiniętejsamowiedzytwórczej,
owysokimpoczuciuodpowiedzialnościspołecznejzasłowo.Szweykowskiposunąłsię
jednakzadalekowswejufnościwobecautoraKroniktygodniowych.AleksanderGło-
wackizakładaswemumonografiścieokulary,przezktóretenoglądapowieściBolesława
Prusa,wyznaczaproblematykęnaukowąksiążki.Niezawszetrafnie:przykłademFara-
onwciśniętywprokrustowełożeteoriionajogólniejszychideałachżyciowych.Zdru-
giejstrony–lojalnośćSzweykowskiegowobecsformułowanychprzezautoraintencji
∗ZygmuntSzweykowski,TwórczośćBolesławaPrusa,WielkopolskaKsięgarniaWydawnicza,Poznań
1947,s.313i3nlb.(I),269i3nlb.(II).
1Ergocentryzm–metodabadawczazajmującasięwyłączniedziełem,anieosobowościątwórcy.
