Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1.WykolejeniespołecznewujęciuCzesławaCzapówa
Nastawieniespostrzeżeniowo-pojęciowe
Spostrzeganiejestprocesemmyślowym,zależnymodrepertuarupojęćwy-
uczonychiwarunkowanympoziomemrozwojuintelektualnego.Nastawienie
spostrzeżeniowo-pojęciowetowzględnietrwałazdolnośćdoodbieraniawrażeń
związanychzespostrzeganiem–naokreślonympoziomiespostrzegawczości
–obiektówizdarzeńodznaczającychsięokreślonąkatektycznością(Czapów,
1978,s.124).
Poziomspostrzegawczościjesttymwyższy,imłatwiejosobadostrzegata-
kiecechyobiektówizdarzeń,któremająistotneznaczenie,mimotego,żenie
rzucająsięwoczy,aczęstosątrudnedowykrycia.Poziomspostrzegawczości
warunkujerozwiązywanieproblemów.
Nastawieniaspostrzeżeniowo-pojęciowesązależneodpoziomuspostrze-
gawczości,cechującegoczłowieka,któryreagujenakatektyczneobiektyizda-
rzenia.
Wśródmłodzieżywykolejonejspołeczniedominująosoby,któremająnega-
tywnebądźskrajnienegatywnedoświadczeniażyciowe,doznałyowielewięcej
porażekniżżyciowychsukcesów.Osobyte,jeżelijużodnosiłysukces,tobyłon
związanybardziejzłamaniemnormspołecznychczyprawnychaniżelizich
respektowaniem.Wszelkiegorodzajuprzykłady,sytuacje,zdarzenia,wktórych
uczestniczyłamłodzieżwykolejonaspołecznie,doświadczenie,którezdobyła
wskutekprocesówuczeniasię,stałysięźródłemrepertuarupojęć,któredetermi-
nujeantagonistyczno-destrukcyjneustosunkowaniesięwobecrzeczywistości.
Nastawieniepojęciowo-przekonaniowe
Jakiekolwieknastawieniespostrzeżeniowo-pojęcioweniejestmożliwebez
odpowiedniegorepertuarupojęć.Pojęciezaśjesttymtrwalsze,bardziejmoty-
wujące,immocniejjestzwiązanezodpowiednimiprzekonaniami.Dlazobra-
zowaniaroliprzekonańCzapów(1978,s.126)przedstawiłprzykład:DTylko
wówczaspojęciedziewczynywiążesięzpojęciemosobyskłonnejdowszelkich
seksualnychpraktyk,gdyosoba,któratakwłaśniedziewczynępojmuje,jest
przekonana,żekażdadziewczynalubitegorodzajupraktykiipoddajesięim
tymchętniej”.
Czapówtwierdził,żeprzekonaniamisąswoisteodmianysądów.Sądzenie
jestprzeżywaniemmyśliodanejtreści,niejesttymsamym,cobycieprzekona-
nym.Możnabowiemprzeżywaćwdanymmomenciemyśl,żewszyscykradną,
ajednakwcaleniebyćotymprzekonanym,czyliniesądzić,żetakjestnapraw-
dę.Ilekroćmamydoczynieniazprzekonaniem,mamydoczynieniazarazem
zsądzeniem,aleilekroćmamydoczynieniazsądem,niezawszemamydo
czynieniazprzekonaniem(Kotarbiński,1961,s.126).Sądytymbardziejmają
charakterprzekonań,imbardziejmotywująokreśloneczynnościiskłaniajądo
