Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozmowaojcazsynem,czylimanifestpóźnegotowianizmu...
39
TakienastawieniesprowadzałonaMistrzaAndrzejaijegozwolenni-
kówwielezarzutów–począwszyodoskarżeniaouleganiefidążnościro-
syjskiej”czyteżfizmoskalenie”,ażpofikwietyzm,uchylaniesięodczynu,
obojętnośćnasprawynarodowe”66.
WątekpolskipojawiasięwjeszczejednymfragmencieNot…Adam
Towiańskizauważazesmutkiem,żewspółczesnamumłodzieżpolskaod-
dalasięodkierowaniasięczuciem,awięcfiorganem”chrześcijańskim
(anawetniejakozabijajewsobie),azaczynakierowaćsięwyłącznieor-
ganemziemskim–rozumem.WodpowiedziAndrzejTowiańskirównież
wyraziłubolewanieztegopowodu–szczególnieprzykrebyłodlaniego
to,żeusychamłodzieżpolska,awięcfikwiatpierwszegonaroduchrze-
ścijańskiego”67.JednakdlaniegoźródłemnadzieibyłysłowaChrystusa:
fiNieboiziemiaprzeminie,asłowamojenieprzeminą”.ZdaniemTo-
wiańskiego-ojcanależyufać,żemłodepokoleniekiedyśwypełnizamysł
Boży,choćdrogaprowadzącadotegomożeokazaćsiędługaizawiła.
Tym,conapawałogododatkowymsmutkiem,byłaperspektywacierpień,
naktórenarażalisięmłodzi.Byłyonezwiązaneztym,żeBógdopuszcza
wprawdziebłądzenie,jednakwpewnymmomenciezaczynaupominać
sięozagubionegoczłowieka.Wtedyspadająnaniegodoświadczenia,
zostająmuodjętedotychczasowezdolnościipomoceidopierowtedy
ktośtakinawracasię,czyliwracadokierowaniasięorganemchrześci-
jańskim68.Towiańskidodaje,żechrześcijaństwonieodrzucarozumu,ale
musibyćonpoddanyczuciu,miłości,ofierzeiłasceBożej69.
Duch
WNotachzebranychprzezAdamaTowiańskiego...niemogłozabraknąćwąt-
kuniezwykleistotnegodlamyśliMistrzaAndrzeja–spirytualizmu,ibyć
może–boniemacodotegopewności–koncepcjipreegzystencjiduszy.
ZacytujmykluczowedlanaszychrozważańsłowaAndrzejaTowiań-
skiego:
Człowiekjesttoduch,któryzwoliBożejuwięzionyzostałwciele,wmate-
rii,tojestwziemi,abyzwyciężyłprzeciwnościkrępującegoiżyłwolnyna
wpływemtego,żeczęśćjegouczniówwzięłaudziałwpowstaniustyczniowym.Wni-
niejszymartykule,badającpóźnąmyślTowiańskiego,ograniczamsiędoanalizyNot
zebranych…Pismapowstałewokresiepowstaniawymagająosobnegostudium.
66A.Witkowska,Towiańczycy,Warszawa1989,s.239–240,244.
67Notyzebrane...,dz.cyt.,s.71.
68Tamże,s.71–72.
69Tamże,s.72.
