Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozmowaojcazsynem,czylimanifestpóźnegotowianizmu...
37
IstotąbiałegokrzyżajestrealizowaniewoliBożejwewłaściwymmomen-
cie.JednocześnieTowiańskizauważa,żetakipożądanystanzdarzasię
dosyćrzadko.Zkoleiczarnykrzyżjestdoznawaniemnieszczęść,któresą
pokutązawszelkiegorodzajugrzechy56.
Polska
KolejnymtematemporuszonymwNotach...jestkwestiapolska–azwłasz-
czaproblemmisjidziejowejorazodzyskaniawolności.Analizującfrag-
mentyNot...poświęconeopisywanejproblematyce,trzebapamiętaćotym,
żefisprawapolskabyładlaniego[tj.Towiańskiego–MN]zawszezagad-
nieniemwtórnym,leżałanaobwodziekoła,któregocentrumbyłBóg”
57
.
ZdaniemMistrzaAndrzejaPolskajestjednakwyjątkowymkrajem
(czyteżraczejPolacysąwyjątkowymnarodem),ponieważfiprzedwieki
przyjęłachrześcijaństwo,tojestSłowoBoże,czuciem,sercem,niezaś
rozumem,głową,jaktoinnenarodymniejwięcejuczyniły”58.
ZdrugiejjednakstronyTowiańskikrytykowałpodejście,które
sprowadzałorecepcjęprawdBożychtylkodoegzaltacji59.Jednocześnie
twierdził,żeprawdychrześcijańskiepowinnybyćprzyjętenierozumem,
aleczuciemiofiarą,rozumbowiemjestorganemziemskim.Dajeonco
najwyżejzdolnośćujrzeniaprawdBożych,aleniesiłędowprowadzania
ichwżycie.Czucie(aściślejujmując,miłość)iofiarasątymiczynnika-
mi,któredajązdolnośćprzyjęciaprawdBożych.Prawdyniedostępne
dlarozumustająsiędostępnedlaficzuciaofiarnego”,którefitworzy
wczłowiekuzdrowyrozsądek,tworzyrozumprawdziwy,chrześcijań-
ski,którydajeczłowiekowiistotnepojęcieirozumienierzeczychrze-
ścijańskich”60.WtympunkcienotyMistrzpowołujesięnaznamienny
przykładMickiewicza,którymiałnarzekaćnato,żewłaśnierozum
utrudniałmuodczuwanieprawdchrześcijańskich61.
PrzyjęciereligiiChrystusowejsercemsprawiło,żewludzietrważywa
pobożność,awszczególności–ficzuciechrześcijańskie,taiskraognia
56Tamże,s.70;zob.A.Towiański,Okrzyżubiałym,w:tegoż,Wybórpisminauk,dz.cyt.,
s.218–219.JoannaWierzchowskazwracauwagęnato,żewmyśliTowiańskiegona-
stąpiłapoważnazmianawrozumieniukrzyżawstosunkudotego,jakbyłonrozu-
mianywtradycyjnymnauczaniu.J.Wierzchowska,Przewartościowaniesymbolikikrzyża
uAndrzejaTowiańskiego,fiPoradnikJęzykowy”2008,nr10,s.65.
57S.Pigoń,Wstęp,w:A.Towiański,Wybórpisminauk,dz.cyt.,s.XXIII.
58Notyzebrane...,dz.cyt.,s.65.
59Tamże,s.63.
60Tamże,s.64.
61Tamże,s.65.
