Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
MAREKNOWAK
Chrystusowego”.Wrażliwośćtasprawia,żePolskamożebyćokreślona
jakofipierwszynaródchrześcijański”iżewobecnejepocestałasięna-
rodem-urzędem.Oznaczato,żewżyciupolitycznympowinnadawać
innymwzórpostępowaniachrześcijańskiegotak,ażebydrogąinnena-
rodypoznałyprawdziwąreligię62.
Zpowyższychsłówwynika,żerolaPolskinapozórwyglądaniezwyk-
leskromniewzamyśleTowiańskiegoniemamynakreślonegoobrazu
przywództwapolitycznego.Polacymająraczejdawaćświadectwomoral-
neswoimiczynami.
AdamSikorazwróciłuwagęnato,żewmyśliTowiańskiegomamydo
czynienianietylezmesjanizmemnarodowym,coraczejzmesjanizmem
indywidualnym.Naciskwjegonaucejestkładzionynawyróżnionąwy-
bitnąjednostkę,którapełnifunkcjęrewelatoraikatalizatoraprzemian
whistorii.Narodemwybranymjesttakazbiorowość,wktórejmożna
znaleźćnajwiększąliczbęwybranychjednostek.Właśniezichobecności
brałasięszczególnieważnadlaPolskirolaKołaSprawyBożej63.
MistrzAndrzejnakreśliłrównieżswojąwizjędążeniakrajudowol-
ności.Jegozdaniemwysiłkizmierzającedowyzwoleniapozostanąbez-
owocnedopóty,dopókiPolacynieprzyjmąprzesłania,którepłynieod
Boga.Wolnośćpolitycznamusibyćpoprzedzonawolnościąduchową.
fiDlaPolakawolnośćpolitycznapójśćmożewskutekwolnościjegochrze-
ścijańskiej,doktórejonzwoliBożejwSprawieBożejpowołanymzo-
stał”64.Mamyzatemwyraźnienakreślonąkolejnośćdziałań:najpierw
przyjęcieSprawy,wtympodjęcieofiarytroistej,potemwolnośćduchowa
ichrześcijańska,adopieronakońcuodzyskanieniepodległości.Towiań-
skiuważał,żedziałalnośćpowstańczaniebyławłaściwądrogądowolno-
ściraczejpostulowałwalkęowyzwoleniesięzgrzechówiapostolstwo.
PrzyszłaPolskapowinnamiećcharakterreligijny.Jegozdaniem,Rosja
byłanarzędziemkaryBożej,któraspadłanaPolskękiedyPolskaoczy-
ścisięduchowo,Rosjastracinadniąwszelkąwładzę.Zkoleipowstania
stanowićmiałybuntprzeciwkokarzenałożonejnaPolskę65.
62Tamże.
63A.Sikora,Towiańskiirozterkiromantyzmu,Warszawa1969,s.124–125.Wcześniejpo-
dobnąopinięgłosiłPigońzob.S.Pigoń,ZepokiMickiewicza...,dz.cyt.,s.268.
64Notyzebrane…,s.63.
65
Z.Gąsiorowska,SłużbanarodowawSprawieAndrzejaTowiańskiego,Kraków–Warszawa
1918,s.34–35;M.Michalski,AndrzejaTowiańskiegomesjanizmpolski,fiParerga.Między-
narodowestudiafilozoficzne”2007,nr2,s.193;S.Konstańczak,L.Skrzypek,Filozofia
imyślpolitycznaAndrzejaTowiańskiego,dz.cyt.,s.198.Należyjednakpodkreślić,żestosu-
nekTowiańskiegododziałalnościpowstańczejewoluowałnajprawdopodobniejpod