Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Towianizmwujęciufilozoficznym(imetafilozoficznym)
13
kuosobowości,któreuświadamiająsobiepotrzebęwyjściapozadomenę
wąskopojętejrywalizacjiemigracyjnychstronnictwpolitycznych.Taką
postaciąjestniewątpliwieBogdanJański,któryod1834rokuwspółtwo-
rzy,anastępniesampodejmujekolejneinicjatywyzjednoczeniaśrodo-
wiskapolskiegowParyżuwokółnowocześniepojętej,podbudowanej
społecznieideiodnowychrześcijaństwa.Wcześniejszadziałalnośćpoli-
tycznawstrukturachpowstańczegoRząduNarodowegoiKomitetuNa-
rodowegoPolskiegoJoachimaLelewela,aktywnośćpublicystycznaicha-
rytatywna,anadewszystkobliskaprzyjaźńJańskiegozMickiewiczem,
zaangażowaniewprzygotowaniedodrukuparyskichedycjigłównych
dziełtegoostatniego,pracawredakcjifiPielgrzymaPolskiego”czytłu-
maczenienajęzykfrancuskitwórczościnietylkoMickiewicza,aletakże
Lelewela,MaurycegoMochnackiegoiStefanaWitwickiego–wszystko
tobudujeautentycznyautorytetJańskiegoiprzyczyniasiędospopula-
ryzowaniawśrodowiskuimigrantówpolskichweFrancjikoncepcjimo-
ralno-religijnejodnowynarodowejinadaniajejformyruchuspołecz-
negoowprawdzieniemasowym,alerelatywniesilnymoddziaływaniu.
Wswoimpierwotnymkształcie–jakoinspirowanybezpośredniojeszcze
przezMickiewiczazwiązekBraciZjednoczonych,anastępniezałożone
przezJańskiegorokpóźniej(w1835roku)BractwoSłużbyNarodowej
czypowstałynajegofundamenciewroku1836DomekJańskiego–ruch
tennieuzyskujewlatachtrzydziestychtrwałejstrukturyorganizacyj-
nej,aletworzysilnepodstawyideowepodbudowętakiejorganizacji.
CoprawdasamJański–zewzględunaprzedwczesnąśmierć,latem
1840roku–niedoprowadzaosobiścieswojegodzieładokońca,alestwo-
rzonaprzezniegoformacjaduchowaprzekształcasięniebawemoficjal-
niewZgromadzenieZmartwychwstaniaPańskiego,uruchamiającdługą
historiętejwpływowejpóźniejwspólnotyzakonnejizwiązanegoznią
środowiskaintelektualnego.PojawieniesięKołaSprawyBożej,wdru-
giejpołowie1841roku,wyprzedzajednaktenproces,wbijającswoisty
fiklin”wsamśrodekdynamicznierozwijającegosięmechanizmutrans-
formacjiifinalnejobiektywizacjitychzbiorowychwysiłkówpodejmo-
wanychzinspiracjiJańskiego.Jesttoprzytymfiklin”wpodwójnym
sensie–realnymisymbolicznym.Realnywymiarzagrożeniazestrony
towianizmupolegatuprzedewszystkimnawyhamowaniunaturalnego
pędurozwojuioddziaływaniaideiZmartwychwstańcówwśrodowisku
emigracyjnym–wyhamowaniuwynikającymbezpośredniozpojawie-
niasięośrodkaideologiinarodowejdopewnegostopniafikonkurencyj-
nej”.Drugi,częściowopowiązanyzpierwszym,symbolicznywymiartego