Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AndrzejWawrzynowicz
Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu,Polska
andrzej.wawrzynowicz@amu.edu.pl
ORCID0000-0001-9198-7901
Towianizmwujęciufilozoficznym
(imetafilozoficznym)
TowianizmpojawiasięweFrancjiuprogulatczterdziestychXIXwieku,
poprzedzającburzliwewydarzeniaeuropejskiejWiosnyLudów.Wnara-
stającejatmosferzeoczekiwaniagłębokichzmianspołecznychogółEu-
ropejczyków,wtymmasypatriotówpolskichtworzącychpolistopado-
wąWielkąEmigrację,wypatrujewybawienia,któredokonasięponad
głowamijednostekiobejmie(niejakofiryczałtem”)masywyzwalających
sięwtokutegoprocesuzbiorowościludzkich.Towianizmpodejmuje
tenwątekquasi-religijnejwiarywprzyszłezbawienieświataiodrodze-
nienarodowePolaków,alełącząctęwiaręintegralniezpostulatemin-
dywidualnierozumianejpowinnościetycznej.Oznaczatoprzesunięcie
akcentówwetycechrześcijańskiejzeźródłowegozogniskowaniadziałal-
nościczłowiekawokółmotywułaskinasilnedowartościowanieaspektu
czynnejsłużbyiindywidualnejzasługi1.Zgodnieztympoglądem,nie
mazbawieniaipolityczno-społecznejodnowyświatabezreligijno-mo-
ralnegozaangażowaniajednostekwradykalniepojętąSłużbędlaSpra-
wyBożej2.Powszechnezbawienieludzkościiszczególnyudziałnarodu
polskiegowtymeschatologicznymprocesieokazujesięterazfunkcjądo-
świadczenia,któregożywąikonąstajesięAndrzejTowiański–przybyły
doParyża15grudnia1840rokuimigrantzLitwy,niegdyśzwykłyasesor
1Por.A.Towiański,Biesiada,w:tegoż,Biesiada.Wielkiperiod,oprac.M.Siwiec,Kra-
ków2002,s.12,14,18–21;tenże,ListdoAdamaMickiewicza(7sierpnia1841roku),
w:WspółudziałAdamaMickiewiczawsprawieAndrzejaTowiańskiego.Listyiprzemówienia,t.1,
[red.W.Mickiewicz],Paryż1877,s.2–3.
2Por.A.Towiański,Biesiada,dz.cyt.,s.9,18–21;tenże,Wielkiperiod,w:tegoż,Biesiada.
Wielkiperiod,s.48.
