Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WOJCIECHPIASEK
państwajestwkonsekwencjijednoznacznezpowstaniemrefleksjihisto-
rycznej.Dopieropaństwo,rozumianejakobytpolityczny,zdaniemHegla
dostarczatreści,któranietylkonadajesiędoprozyhistorycznej,leczją
wprostwytwarza.Refleksjatamadospełnieniaistotnezadanie.Jestklu-
czemdotego,bypaństwoliczyłosięwrozwojuhistorycznymludzkości.
Dziękiniejludziemogąprzekonaćsięoswojejodpowiedzialnościzadzieje,
tj.uzyskaćświadomośćwolności6.
Archiwumwsposóbbezkonfliktowy,przynajmniejwtymczasie,łączy
funkcjęorganubiurokracji,gromadzącegowytwarzaneprzezniedoku-
menty,istotnedlasprawnegofunkcjonowaniapaństwa,zfunkcją„skład-
nicy”dokumentówsłużącychdorefleksjinadprzeszłością,którajestprze-
szłościątegożpaństwa7.
Reasumującdotychczasowerozważania,wkontekściesposobukoncep-
tualizowaniazachodzącegowXIXw.zjawiskakształtowaniasiępaństw
narodowychiutożsamianianaroduzpaństwem,państwazformąpano-
wanialegalnego,panowaniezorganizacjąbiurokratyczną,atakżehistorii
zpaństwem,archiwumdefinujebycieinstytucjąpaństwową–organem
biurokracji,zorganizowanymwedługmodelubiurokratycznego,groma-
dzącymdokumentyniezbędnedofunkcjonowaniapaństwaidopisania
jegohistorii.
Archiwumjakoinstytucjapaństwowa–organbiurokracji,funkcjonu-
jenazasadachkażdejbiurokratycznejinstytucji.WracającdoWebera,
pojęciebiurokracjinieodnosisięuniegotylkodoaparatupaństwowego.
Totakżeracjonalnaorganizacjajakiejkolwiekdziałalnościludzkiej.Ojej
zastosowaniuwróżnychaspektachpaństwadecydujefakt,iżopierasię
onananajważniejszymztypówracjonalności,którewyróżniaWeber–ra-
cjonalnościformalnej.Tentypracjonalnościzakładakalkulowaniecelów
iśrodkówwodniesieniudopowszechniestosowanych,bezosobowych
(obiektywnych)zasad,prawiprzepisów.Komentatorzytwórczościnie-
mieckiegosocjologawyróżniająnastępującecechytejracjonalności.Nie
6T.Kroński,Hegel,Warszawa1966,s.22–67.
7WiekXIXtotakżeokreskształtowaniasięhistoriijakodyscyplinynaukowej.
Wdominującymwtymczasiewhistoriografiirankowskimwarianciehistoryzmu,
państwoihistoriapolitycznazajmującentralnemiejsce.Zob.J.Kałążny,Opowiadanie
historiiwniemieckiejrefleksjiteoretyczno-historycznejiliteraturoznawczejodpóźnego
oświeceniadowspółczesności,[w:]Opowiadaniehistoriiwniemieckiejrefleksjiteore-
tyczno-historycznejiliteraturoznawczejodpóźnegooświeceniadowspółczesności,wyb.,
przeł.,J.Kałążny,Poznań2003;D.R.Kelley,Losyhistorii.BadaniaprzeszłościodHer-
deradoHuizingi,Warszawa2010.
