Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
WOJCIECHPIASEK
Wśródarchiwistówpanujezgoda,nowoczesnearchiwuminaukowa
refleksjaarchiwistycznakształtująsięwXIXw.Wopracowaniachstwierdza
sięwprost,„wiekXIXodznaczyłsięwarchiwistycewybitnymirezulta-
taminaukowymi.ZaczynającodskromnegodorobkuteoretykówXVIIIw.,
archiwistykazdołałastworzyćpodstawyteoretyczneimetodyczne,które
zachowaływznacznymstopniuaktualnośćdodziś.Podstawątychpostę-
pówbyłoukształtowaniesięnowoczesnycharchiwówodrębnychinstytu-
cji,wykonującychwysocerozwiniętefunkcje:gromadzenia,przechowywa-
nia,opracowaniaiudostępnianiaarchiwaliówdocelówadministracyjnych
inaukowych”1.Kolejnedziesięcioleciauznajesięzaczasyjedyniedoskona-
lącewypracowanąwtymwiekurefleksjęarchiwalną.
WwiekuXIX,jakpowszechniewiadomo,toczyłsięspórotożsamość
naukoczłowieku.Wjegowynikusformułowanoideenaukhumanistycz-
nychnapodstawieodmiennościprzedmiotupoznania,będącegonietyle
światemrzeczy,jaktomiałobyćwprzypadkunaukprzyrodniczych,ile
przeżyćduchowychkultury.Odmiennośćprzedmiotuzadecydowa-
łaoodmiennościmetodnaukowychhumanistyki.Archiwiściniewzięli
udziałuwtymsporzeibezrefleksyjnieprzyjęlinaturalistycznewidzenie
przedmiotuswoichbadań.DlaMullera,FeithaiFruina,autorów„biblii
archiwistów”z1898r.,archiwumtoorganizm,któryrośnie,nabierakształ-
tuiprzechodzizmianyzgodniezustalonymizasadami.Przepisydotyczą-
cetegoprzyrodniczegobytuniemogąbyćustalaneprzezarchiwistęzgóry.
Możeonjedyniebadaćorganizmiustalićnaturalnezasady,napodstawie
którychzostałutworzony2.Kluczowąrolęwprzyjęciuprzezarchiwistów
naturalistycznejperspektywypostrzeganiaarchiwumorazwtym,jakikon-
kretnykształtonaprzybrała,odegrałsposóbskonceptualizowanawXIXw.
narodu.Archiwistykajestnieodrodnymdzieckiemepokikształtowaniasię
nowoczesnychnarodów.Rozumieniearchiwumwnaturalistycznejper-
spektywiejakobiurokratycznejinstytucjipaństwowej,zrodzonewXIXw.
itrwającepodzieńdzisiejszy,związanejestzpowstałymwtymczasiepo-
glądaminanaród.
1B.Ryszewski,Archiwistyka.Przedmiot,zakres,podział(studianadproblemem),
Warszawa1972,s.28.
2S.Muller,J.A.Feith,R.Fruin,ManualfortheArrangementandDescriptionof
Archives,NewYork1940.Natemathistoriiteoriiarchiwalnejzob.np.J.Ridener,From
PolderstoPostmodernism:AConciseHistoryofArchivalTeory,Sacramento2009.