Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OryginalizmwPolsce,czyliczyamerykańskiekoncepcjewykładnikonstytucjimogąnasczegośnauczyć?
17
Cowięcej,sądjakoaksjologicznąmotywacjęswojejdecyzjiinterpretacyjnejpo-
dajeustrojowąrolęsądówwparadygmacieformalistycznym.Sądy,zdaniemWSA,
niemogązmieniaćznaczenianadanegoaktowiprawnemuprzezustawodawcęnawet
wtedy,gdybymiałotoprzyczynićsiędonaprawieniarażącejniesprawiedliwości.
Touzasadnieniejestjednymzkluczowychelementówideologiioryginalizmu,
jestonojednakpowiązanezinnymniezwykleistotnymelementem,któregobrak
wwypadkukomentowanegowyroku.WojewódzkiSądAdministracyjnypozwala
najegoradykalnąkrytykęnawetzperspektywyoryginalistycznej.
Elementem,októrymmówię,jestzałożenie,żeprzedmiotoryginalistycznej
wykładni-KonstytucjaStanówZjednoczonych-jestwielkimosiągnięciem,jed-
noczącymsymbolem,krótkomówiącjestdobrem.LawrenceSolumnazywaten
filaroryginalizmuteząowierności(thefidelitythesis)iargumentuje,żewspra-
wiedliwymspołeczeństwieistniejąmocnepodstawy,byprzestrzegaćKonstytucji
zgodniezpierwotnymznaczeniem(Solum,2008:8-9).
Oryginalizm,przynajmniejnapłaszczyźnieswojegonormatywnegouzasad-
nienia,niejestideologiąpozytywistycznąwsensietwardym,gdyżsamwybór
oryginalizmujakometodywykładnimotywowanyjestmoralnąwyższościąsystemu
konstytucyjnegowjegoosiemnastowiecznejwersji(zuwzględnieniempóźniejszych
poprawek).Amerykańskisędzianieograniczasiędostwierdzenia,żeinterpretuje
wyłączniepierwotnepowszechneznaczenietekstukonstytucyjnego,gdyżwprze-
ciwnejsytuacjidopuściłbysięprzekroczeniaswojejroliustrojowej.Jesttoważny
argument,aleniewystarczający.
Wtymmomenciezałamujesięanalogiamiędzyoryginalizmemastrategiąinter-
pretacyjnąprzyjętąprzezsądwkomentowanymwyroku.Problematycznejest,czy
wlatachczterdziestychubiegłegowiekuistniałmoralnyobowiązek(przynajmniej
primafacie),którymógłbybyćodpowiednikiemtezyowiernościSolumadlain-
terpretacjiprzeprowadzanychwtedynapotrzebystosowaniaprawa.Niezależnie
odtego,obecniestosowanieprawaodbywasięwramachustrojukonstytucyjnego,
którystanowi(przynajmniejwzałożeniu)zaprzeczenieustroju,doktóregonależał
historycznyustawodawcadekretuPKWN.Naturalnelubprzynajmniejdopuszczalne
wydajesięstanowisko,żemocnepodstawywiernościhistorycznemuznaczeniu,
októrychpiszeSolum,sądośćsłabewodniesieniudodekretuPKWN.Chociaż
przywołaneorzeczenieniejestmodelowymprzykłademwykładnioryginalistycznej,
możeonodawaćwyobrażenieoproblemach,którewiążąsięzkonsekwentnym
stosowaniemoryginalizmuwpraktyce.
6.Podsumowanie
Oryginalizm,będącyprzejawemformalizmu,miałbyćbroniąprzeciwkotymsędziom,
którzypomijającwłaściwyprocesnowelizacjikonstytucji,swoimiorzeczeniami
pozwalająsobienajejistotneuzupełnianielubzmienianie.DziśrównieżwPolsce
pojawiająsięgłosy,jakcytowanawyżejwypowiedźRyszardaBugaja,żeTrybunał
