Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Poziomyznaczeń.Antropologicznaietnologicznarefleksjanadinterpretacją…
33
odnośniedosztukiiideiwskaliświatalSztukanaskalnazaśjestprzykładem
zjawiskakulturowegoliczącegowieletysięcylat,zachowującegoniekiedynieby-
wałąciągłośćregionalną9iwystępującegonakażdymkontynencie10l
Różnicewpodejściudorolisztukinaskalnejdajesięłatwiejzrozumieć,
kiedyporównasięjejzróżnicowanieformprzedstawieńzwytworamisztuki
wielkichcywilizacjistarożytnychlWtychostatnichwidaćdbałośćowiększą
precyzjęwoddawaniuipowielaniukształtówpostaci,wzachowywaniupro-
porcjilWkanonachsztukiwielkichcywilizacjistarożytnychwartościestetycz-
neisymbolicznebyływyraźniejzwiązanezpojmowaniemboskiegoporządku
wewszechświecielZiemskiwładcabyłzazwyczajtraktowanyjakouosobienie
bóstwaalbomitycznegoprzodka,odpowiedzialnegozawprowadzanieiutrzy-
maniespołecznegoładuwłącznościzKosmosemlOdbywałosiętozpomocą
elitkapłańskichiwojskowychlPorządek,októrymmiałyzaświadczaćmity
irytuały,byłwyrażanywsztuceprzezstosowaniezasadsymetrii,znajomość
figurgeometrycznychiproporcjiliczbowych(takżewpojęciuharmonii),jakteż
symboliki,naprzykładliczb,gestów,barw,minerałówiupostaciowańzeświata
przyrody(postaciwcałościlubichelementywfantastycznychzłożeniach)lMia-
rydługościzaśwywodziłysięzczęściciałaludzkiego(stopy,łokcie,palceitdl),
nawiązująctymsamymdozasadyantropicznychodwzorowańKosmosu(rela-
cjaMakro-iMikrokosmos)lKanonysztukiwtychkulturachuległywpływom
odkryćmatematycznychlStałosiętak,jakmożnasądzić,główniezewzględu
nawprowadzeniewiększejprecyzjiobliczeńastronomicznychnaużytekkalen-
darzaorazobliczeńprowadzonychnapotrzebyarchitektury(kompleksyświą-
tynneipałacowe)lSztukawzurbanizowanychośrodkachstałasięzewnętrznym
wyrazempotęgielityteokratycznej,zubóstwionymwładcąiskrywanąwiedzą
kapłańskąlStosowaniezłożonychzasadwymagałowięccorazwiększychumie-
jętnościartystycznychzwyspecjalizowanąwiedząmatematycznąorazinżynier-
skąwrazzeznajomościąsymbolikilJednocześnie,jaksięwydaje,corazwiększa
częśćspołeczeństwapozostawałapozaedukacjąelitarnąirytuałamimisteryj-
nymiwarstwkapłańskiej,królewskiejorazwyższejwarstwywojowników,która
zarządzałazróżnicowanymetnicznieterytoriumikierowałaekspansjąl
Inaczejrzeczsięmiaławspołecznościachplemiennych,prowadzącychna-
dalzbieracko-łowieckitrybżycialubzaliczanychdotzwlkulturkopieniaczych,
awięczwiązanychzwczesnymetapemrolnictwalCoprawdawieleobiektów
sztukiwtychkulturachcechujesięznacznąstylizacją,chociażniepodlegały
9
Tensamkompleksskalny,stanowiskalubpojedynczeskałybywaływykorzystywaneprzez
ludnośćpochodzącązróżnych,następującychposobiefalosadniczychlPrzeróbcepodlegałynie
tylkozastanemalowidła,alerównieżpetroglify(nplnawyspieSaffiwSudanie:Piasecki2014;
Piasecki,Wierciński2015)l
10PrzeglądoweujęciezoblWhitley2001,atakżeRozwadowski2009,2012l
