Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
MateuszWierciński
większość(Katz1982:3;Marshall1999:48)lInienależytegotraktowaćjako
nowegozjawiskawżyciuspołecznymdwudziestowiecznychBuszmenów,lecz
raczejjakopozostałośćpradawnejtradycjilPrzekonywaliotymzresztąsami
Buszmeni,odwołującsiędopojęcia„pierwszegostworzenia”lubodległegocza-
su,określanegosformułowaniem:„kiedyludziebylizwierzętami,azwierzęta
ludźmi”(Keeney1999,2003;Marshall1999)lZpodobnąsytuacjąstykanosię
winnychczęściachświatalJaktwierdziWalker(1991:107,110;za:Layton2001:
313),napodstawiedanychetnograficznych,niemalwszyscydorośliwspołecz-
nościachzamieszkującychobszarWyżynyKolumbiiwAmerycePółnocnejpo-
szukiwalidoświadczeńwizyjnychtypuszamańskiego(anglvisionquest)
7
lDlatego
najprawdopodobniejsłusznesąpodejrzenia,żelicznemiejscazesztukąnaskalną
wregionieGórSkalistychwiążąsięztymiprzeżyciami(Keyser2002:45passim;
zobltakżeWhitley,Clottes2005:166-172;Klassen2005:18-20)lBadanianad
religiamikilkudziesięciuspołecznościplemiennychzbieracko-łowieckich(Lee,
Daly1999)orazantropologiczne,ewolucyjneujęcierozwojusystemówspołecz-
no-kulturowychpozwalajątwierdzić,żenajbardziejarchaicznąformąreligii
byłazapewnejakaśpostaćszamanizmu,którąmożnanazwaćszamanizmem
pierwotnym8(AlWierciński1989,2010)lWynikibadańarcheologicznychraczej
potwierdzajątoprzypuszczenie,agłównychprzesłanekdostarczająpaleolitycz-
nasztukaruchomainaskalnal
Jednakżewyciąganiewnioskówogólnychnatematideiiobrzędówreligijnych
orazorganizacjispołecznejnapodstawieobiektówsztukijestmetodologicznie
trudne,tymtrudniejsze,immniejjestźródełhistorycznychlDlategowielehipo-
tezwodniesieniudoobfitegoizróżnicowanegomateriałusztukinaskalnej,daje
sięstosunkowołatwopodważyćlInnezkoleiniezawszemożnazweryfikowaćl
Ponadtobrakszerszychopracowańrolisztukinaskalnejwdziejachreligiiimagii
powoduje,żebadaniaobejmująjedynieregionalneihistorycznewymiarykul-
turylPracenaichtematniemogądotyczyćoczywiścietendencjirozwojowych
7
Poszukiwaniewizjimającenaceluzdobyciemocyduchowej,określanejjako„duchopie-
kuńczy”lub„duchpomocniczy”iukazywanejzazwyczajwzwierzęcejpostaci,chociażogólnie
rzeczbiorąc,miałoszamańskikontekstkulturowy,nieoznaczałojeszczerozpoczęciakariery
szamana,tjlpodjęciafunkcjiszamańskichwswojejspołeczności,nplumiejętnościuzdrawianial
Tzwlvisionquestbyłobowiemtakżeistotnymelementeminicjacjiwojownika,rytuałówdojrza-
łościowychlubzwiązanychzudziałemwtajnychstowarzyszeniachplemiennychiprzebiegało
zgodniezwzorcamiindywidualnymiigrupowymi(Jilek1982)lRuthBenedicttwierdziłanawet,
żeszamanizmwAmerycePółnocnejwyrósłwokółkompleksuduchaopiekuńczego(1923:67)l
8Oczywiścieniechodzituoszamanizmwwersjiznanejzpoczątkówkarierytegoterminu,
czyliszamanizmpółnocnosyberyjskizprzełomuXIXiXXwl,kiedybyłojużniewieluszamanów
(Eliade1994)lLiteraturanatematszamanizmujestbardzoobfita(zopraclogólnychsątonpl:
Hoppàl1984;Hoppàl,Siikala1992;Hoppàl,Howard1993;Walter,Fridman2004;Znamen-
ski2004;Berman2007;Boekhoven2011;zopraclnatematarchaicznościszamanizmumlinl:
AlSzyjewski2001:285-381;Winkelman2010)l
