Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
wmiędzyczasiezawędrowaliteologowie,którzynajchętniejuchodzilibyzawpełni
oświeconych,leczprzytymchcielibypozostaćwzgodziezortodoksją.[...]Jeśli
mamprzyjąćnasiebiejakąśodpowiedzialność,toprzynajmniejzasiebiesamego,
aleniezainnych.SystemDewettego23zdnianadzieńogromniejewmychoczach;
trzebapójśćzanim,innegowyjścianiema;notak,aleprzecieżwjegorękachco-
dziennieznikatakżejakaścząstkapowszechnieuznawanejnaukiKościoła.Dzisiaj
wreszciedoszedłemdotego,żenarodzinyChrystusauważaoncałkowiciezamit.
Ogarnęłomnieprzerażenie,kiedynamyślprzyszłymipowody,dlaktórychtakwła-
śnieniemalżemusibyć!Ależtak,boskośćChrystusazawierasiędokładniewjego
człowieczeństwie!Leczzowymλόγοςjużnietakłatwomożnasobieporadzić,aśw.
JanwszaktakdobitniewypowiadamyśloWcieleniu!Niemogęprzytymniemyśleć
opewnymksiędzuzSardynii,którywpewiencudownywieczór,nawałachotacza-
jącychNovi,chciałzrobićzemniekatolikaisłyszącowszystkichmoichrozterkach,
nagleodwróciłsięiostronamniespoglądając,zapytał:„Etsitumorirerisinhocstatu
animaetuae?”–tylkoodnoszętodoczegośinnego.–Wtakichsytuacjachuciekam
czasamiwideę,żesamaprzemianażyciamożezaradzićzwątpieniu,irozciągam
tęmyślażdogranicpelagianizmu.–Środkiembardziejwypróbowanymjestmocno
przywrzećumysłemdoOpatrzności,któranarazieniestrudzenietrwaprzymnie,jako
żewowielemniejszymstopniuzadowalamsięfilozofiąaniżeliTy.–Możeiistnieje
wteologiitakadziedzina,wktórejmożnabyzupełniepominąćdoktrynęwiaryiOb-
jawienia,choćbystarożytnictwoijęzyki,askoromamtalentiskłonnośćdonichobu,
przynajmniejpostaramsię,bydrzwidonichpozostałydlamnieotwarte.Narazie
niechciałbymzaglądaćwoczyruiniemoichdotychczasowychprzekonań.Dewette
ładniesięwystrzegapójściawswoichwnioskachzadaleko,jednakmuszęzanim
powtórzyć,żeonnietylkoburzy,aleiwznosinanowo,jakkolwiektoostatnieczyni
zmniejszymzapałem.[...]
NiechciałbymzresztąmoichosądównatematDewettegozdradzaćkażdemu,po-
nieważtakczęstoprzekonywanoomojejniedojrzałościmyślenia,żewkońcusam
zaczynamwtowierzyćinawetczasamisiępocieszam,żetaksamotwardymorze-
chemdozgryzieniadlamojejpróżnościjestwjakiejkolwieksytuacji,azwłaszcza
wtakiejjakta,uznaćsięapriorizaczłowiekaniezdolnegodomyślenia.Zustmi
towyjąłeś,mówiąc,żewedleczęstospotykanejopiniitrzebazostaćalbopietystą,
albogłupcemiwtedyszlachetniejjestzostaćgłupcem.–Zdesperowanychpietystów
mamydośćnakazalnicachiwkatedrachisąoniczęstobardzonietolerancyjni,
ponieważsięlękają,żepojawieniesięjakichśnowychpoglądówreligijnychniczym
23.Pisownianazwiskazgodnazoryginałem.WilhelmMartinLeberechtdeWette(1780-1849)–niemieckiteolog
ibiblista,profesorteologiiwHeidelbergu,potemwBerlinie,gdzieprzyjaźniłsięzeSchleiermacherem,wreszcieod
1822r.wBazylei,jedenznajwybitniejszychbadaczyStaregoTestamentu,autorlicznychpracnaukowych;repre-
zentowałliberalneiracjonalne,historycznepodejściedotekstówbiblijnychiichdogmatycznegoautorytetu,wywarł
znacznywpływnapoglądymłodegoBurckhardtacodochrześcijaństwa.
