Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pojawieniesięoznaczaćwdziennikuarbitralniewybranąliterą,
toskądbędziemywiedzieć,żezakażdymrazem,gdywpisuje-
mytęliterę,rozpoznaliśmytodoznanieprawidłowo?
50
Autor
Dociekańfilozoficznychudowadnia,żeto,coniemożezostać
zweryfikowanenapoziomieintersubiektywnym,niemożezostać
zweryfikowanewogóle.Językprywatnyjestniemożliwy-albo
musiodwołaćsiędokategoriijęzykawspólnego,albopoprzestać
naceremoniiostensywnegowskazywaniazjawiskbezmożliwości
sprawdzenia,czyzostałyonewskazaneprawidłowo.
Paradokstennajlepiejilustrujeniniejszyeksperymentmy-
ślowy:
Przypuśćmy,żeistniejetakiczłowiek,któryzawszeprawidłowo
zgaduje,comówiędosiebiewmyśli.[ś]Acostanowikryterium
tego,żezgadujeonprawidłowo?Nocóż,jestemprawdomówny
iwyznaję,żedobrzezgadł.-Czyniemógłbymsięjednakmylić,
czypamięćniemogłabymniezwodzić?Aczyniemogłabymnie
zwodzićzawsze,kiedytylko-niekłamiąc-mówię,cosobiepo-
myślałem?-Wobectegozdajesię,żerzeczwcaleniewtym,co
’działosięwmymwnętrzu’.[ś]
Kryteriamiprawdziwościwyznania,iżpomyślałemsobietoato,nie
sąkryteriazgodnegozprawdąopisuzjawiska.Doniosłośćprawdzi-
wegowyznanianiepolegateżnatym,żeoddajeonotrafnieipewnie
jakieśzjawisko.Polegaonoraczejnaswoistychkonsekwencjach,
jakiemożnawysnuwaćzwyznań,którychprawdziwośćgwarantują
specjalniekryteriaprawdomówności51.
Mogłobysięwydawać,żeomawianyparagrafwskazujena
rozumienieszczerościproponowaneprzezRidge’a:szczerawy-
powiedźtota,któraprezentujesamowiedzęczłowiekataką,jaka
jemusamemujestdostępna.JednakżeRidgezakłada,żeistnieje
jakiśnobiektywny”stanwewnętrzny,nawetjeślijestnieprawi-
dłowoopisywanyprzezjednostkę-Wittgensteinpokazujezaś,
żenawetjeślistantakibyistniał,toitakniemaonżadnego
znaczenia,gdyżniemadoniegodostępu.Szczerośćmożemy
50Por.ibidem,s.134.
51Ibidem,s.311-312.
43
