Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Systempolityczny,prawo...I.KrólestwoPolskiewlatach1815-1830
owolnychrolnikach,któryjednaknieuzyskałmocyprawnej
40
.Niesposóbtakżewtymkon-
tekścieniewspomniećobudzącymdużeemocje,wydanymwWilniew1808r.,dzielesenatora
hrabiegoWalerianaStroynowskiegozatytułowanymOugodachdziedzicówzwłościanami,które
wtrzylatapóźniejdoczekałosięprzekładunajęzykrosyjski.Zachęcałoonowłaścicieliziemskich
dopodejmowaniainicjatywnarzeczuwolnieniazpoddaństwachłopóworazzapewnieniaim
wolnościiwłasnościosobistej,jakteżoznaczeniasprawiedliwegowymiarurobociznynależ-
nejzaużytkowaniegruntuwłaściciela
41
.Ponadtoautorprzypominałonpugaczowszczyźnie”,
traktująctenzrywjakopierwszeostrzeżeniecodokoniecznościzmianyrelacjispołecznych
naliniidwór-chłopstwo,dodająciżwswejmasieszlachtaImperiumRosyjskiegoniedostrzegła
tego.OiletezypracyStroynowskiegoniewywarływiększychemocjiwLitwie,otylezbulwer-
sowałyznacznączęśćelitrosyjskich,nawetczłonkówTajnegoKomitetu,chociażbyhrabiego
WiktoraKoczubeja.PawełIwanowiczGoleniszew-Kutuzow,kolegaWalerianaStroynowskiego,
zasiadającywrazznimwSenacieRządzącym,wkorespondencjizAleksiejemRazumowskim
stwierdzałwręcz:nOksiążce,napisanejprzezniegodziwegoPolaka,powiem,cowszyscypra-
womyślnimówią:taksiążka,tendzwonnatrwogę,jestszkodliwaicierpianąbyćniepowinna.
Polacywydalijązezłąmyśląporuszeniacałegopaństwa.Wstyd,żetakiegoszelmęzrobiono
senatorem,wstydnosićtensam,coonmundur”.UważałGoleniszew-KutuzowStroynowskie-
gozaconajmniejnapoleońskiegoagentawzniecającegowRosjizarzewiebuntu
42
.Podobną
argumentacjęprzywoływałwkorespondencjizAleksandremIinnyzprzedstawicielinobozu
nieingerencjiwstosunkipoddańcze”,członekRadyPaństwa,tajnyradcaWasilijStiepanowicz
Popow,któryzauważył,iżtezygłoszoneprzezStroynowskiegowywołująuniegoprzerażające
wrażenie,tymbardziejżeprzypominająmupoglądygłoszonezwyklewRosjiprzezwszelkiej
maścibuntowników.PowtarzałzarazemPopowargumentyprzywoływanezwyklewtakich
okolicznościachprzezbliskichmuideowoprzeciwnikówreformychłopskiej,pisząciż:nwRosji
(...)umysłyniedojrzałyjeszczedoprzyjęciachwalebnego,leczzarazemniebezpiecznegodaru
wolności:myślenieoniejrozżarzaumysły,anastępstwapopełnionychbłędówmogąbyćnie-
wyobrażalniestraszne”.Popowjużtradycyjniestraszyłimperatoraodwołaniemdorewolucji
francuskiej,przypominając,iżtoustanowieniewRosjizależnościpoddańczejzahamowało
wszelkiebuntyiplaginawiedzającetenkraj.Poddaństwochłopówstanowiłodlaniegonienaru-
szalnyfundamentrosyjskiegożyciaspołecznego.Odwołującsiędocesarza,stwierdził:nWasza
Wysokość!Dobrobytisiłaimperiumopierasięnastałościwięzi,wszystkieczęściłączących.
Imaginacjeoichpoluzowaniusązewszechmiarniezwykleniebezpieczne”.Popowowinieudało
sięwszakżeprzestraszyćcesarza.Jegolistwywołałgniewmonarchy,który17września1811r.
odpowiedziałmunapiśmiewsposóbniezwyklekategoryczny,stwierdzając:nPańskiepisanie
znajdujęcałkowiciezbędnym(...)proszępozwolićmibyćprzekonanym,iżjestemwstanie
samodzielnie,podobniejakiPan,pojmowaćświat”.Odnoszącsięzaśdopracysenatora
40
41
Ibidem,s.21-22.
Ibidem,s.22;A.N.Murzanow,Strojnowskij,gr[af]WalerianBenediktowicz,s.413.
42
H.Mościcki,Sprawawłościańska...,s.22;N.A.Murzanow,Goleniszczew-KutuzowPawełIwanowicz...,s.118.
40
