Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Systempolityczny,prawo...I.KrólestwoPolskiewlatach1815-1830
nszybkoprzestałmyśleć,chociażniezaprzestałmówić”,natomiastsprawachłopskaznalazła
pewienwymiarwpracachTajnegoKomitetu
33
.Jegoczłonkowiedyskutowaliokonieczności
wprowadzeniazakazusprzedażychłopówbezziemi,opotrzebiewykupuludzidworowych
przezskarbCesarstwa,atakżeoprecyzyjnymdookreśleniuciążącychnawłościanachobo-
wiązkówwzględemdworu.Zastanawianosiętakżenadumożliwieniemosobompozostającym
wzależnościpoddańczejnabywaniawłasnościnieruchomości.Jeszczeprzedswojądymisją
ministersprawiedliwościGawriłaRomanowiczDzierżawinw1803r.sugerowałAleksandro-
wiI,bytenzaprosiłconiektórychgubernialnychmarszałkówszlachty,wceluumożliwienia
imsformułowaniaopiniicodozakresuiwysokościobciążeńwłościaństwawobecwłaścicieli
ziemskichnaobszarzeróżnychprowincjiRosji,atakżebywypowiedzielisięcodoorzekania
przezpatrymonialnywymiarsprawiedliwościkarcielesnychiichegzekwowaniawśród
ludnościwiejskiej.CesarzuznałjednaktenpomysłDzierżawinazaniezbytudany,azarazem
mogącynawetstanowićpewnegorodzajuzagrożeniedlajegorządów.Wswejniecopóźniejszej,
bopochodzącejz1807r.,wypowiedziAleksanderIstwierdzał:nChcęwyprowadzićludztego
stanubarbarzyństwa,wjakimsięonznajdujeprzyfunkcjonowaniuhandluludźmi.Powiem
znaczniewięcej.Gdybyświadomośćznajdowałasięnadużowyższympoziomie,zlikwidował-
bymniewolnictwonawetzacenęmojegożycia”
34
.
PrzywszystkichwahaniachimeandrachzachowańAleksandraIwsprawiechłopskiej,
wsukursprzyszłamuwlistopadzie1802r.prywatnainicjatywajednegoznajwiększychpo-
siadaczyziemskichwImperiumRosyjskim,hrabiegoSiergiejaPietrowiczaRumiancewa,syna
słynnegofeldmarszałkaKatarzynyIIibratakanclerzaNikołajaPietrowiczaRumiancewa.Sier-
giejRumiancewprosiłimperatoraozezwoleniewłaścicielomziemskimnauwolnieniewłościan
zauiszczeniemstosownegowykupu,jednakniepojedynczo,jakbyłotojużmożliwe,alecałymi
obszczinami(wsiami)znadaniemimdostatecznejilościziemi.Sposóbten,wzamierzeniach
Rumiancewa,odpowiadałbyinteresomziemiaństwaiwprzyszłościprzyniósłbyskutekwpo-
stacicałkowitejlikwidacjipoddaństwa.AleksanderIwpełniwsparłtenpomysłiskierował
gonaforumRadyNieustającej(Niepremiennyjsowiet),którasformułowałaotejpropozycji
pozytywnąopinię,opatrzonąjednakkomentarzem,iż:nWydanieogólnieobowiązującegoprawa
ooswobodzeniuwłościannatychzasadachmożezainspirowaćantyrządowądyskusjęi(...)
wieluposiadaczyziemskichporażonychjejwydźwiękiemdostrzeżewnimpierwszywyłom
wichprawiewłasności,zaśchłopizacznąmarzyćonieograniczonejniczymwolności”.Stądteż
zaproponowano,byniewydawaćwtejmateriiprzepisówprawnychocharakterzegeneralnie
abstrakcyjnym,leczbyograniczyćsiędostworzeniaukazuindywidualnego,kierowanego
33
W.ks.NikołajMichajłowicz,ImperatorAleksandraI.Biografia,Moskwa2010,s.27;patrztakżeA.W.Demkin,
DniejAleksandrowych...,s.81-87,któryszczegółoworelacjonujeprzebiegposiedzeńTajnegoKomitetupo-
święconegokwestiichłopskiej.
34
W.I.Siemieniewskij,Kriestianskijwopros...
.,s.15-16;D.N.Sziłow,DzierżawinGawriłaRomanowicz...,s.215;
S.W
.Mironienko,Samodzierżawie...,s.69;patrzteżw.ks.NikołajMichajłowicz,GrafPawełAleksandrowiczStroga-
now(1774-1817).IstoriczeskojeizsledowanijeepochiimpieratoraAleksandraI,S.[ankt]-Peterburg1903,s.109.
38
