Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiezwykłestudianadMachiavellim
21
bardzodaleko,aprzecieżnaukowaanalizadziełklasykawymagaodnaspo-
wściągliwościwtymzakresie.Popięciusetlatachnaszawiedzaoczłowieku,
społeczeństwieipaństwiejestnieporównywalniegłębsza,anarzędziabadań
naukowychtakzaawansowane,żekrytyczneocenydotyczącerenesansowych
koncepcjikosmologicznych,antropologicznych,politycznych,prawnychipsy-
chologicznychjakoniedoskonałychwświetlenaszychwspółczesnychnorm
sąpoprostudziwaczneiwpewnymsensiearoganckie.Machiavelliniepisał
przecieżswychdzieł,bypouczaćludziwXXczyXXIwieku,jakpowinnirozu-
miećświatiludzi.Musimypamiętać,żebyłmyślicielemżyjącymwszczegól-
nymczasieiwszczególnymmiejscu,choćwielokrotniedostrzeżemy,żemiał
ambicjedostarczaniauniwersalnejwiedzyodanymmuświecie.Skupiamsię
więcwmojejpracynatym,jakMachiavelliwidziałirozumiałświat,apytania
dotyczącetego,jakświatpostrzegałioceniałMachiavellegostanowiąjużod-
rębnądziedzinębadań,którąmuszęodłożyćnapóźniej.
Wobliczutaklicznychmetodologicznychograniczeńiniebezpieczeństw
jedynąwłaściwąopcjąbadawcząjestdziśskupieniesięnatekstachpismMa-
chiavellego.Tylkowtakisposóbmożnauniknąćzagubieniasięwgąszczuróż-
norodnychinterpretacjiiprzypisywanychmuteorii.Cowięcej,muszątowza-
sadziebyćprzedewszystkimoryginalnewłoskieteksty.Istniejąlicznetłuma-
czenia,aleświadcząoneotym,jakzłożonyjestjęzykMachiavellegoijakłatwo
spłycićtreści,któreprzekazywał.HarveyC.Mansfield–niezrównanyznawca
itłumaczdziełMachiavellego–zasugerował,żepowinnosiędotychdzieł
podchodzićjakdoliteraturyonajwyższymstandardziejęzykowegowyrafino-
wania:utrzebaprzyjąćzałożenie,żeżadnesłowoniejestzbędnelubmogłoby
byćinneniżjest”
18
.TłumaczenietekstówMachiavellegoprzypominawięctłu-
maczeniepoezji,niesposóbzachowaćwszystkichjęzykowychniuansów,wie-
loznaczności,poetyckichskojarzeń,anawetrymówirytmówjęzyka
19
.Pola-
tachbadańirozmyślańnaddziełamiMachiavellegojestemskłonnyzgodzićsię
ztątezą.Językmauniegoolbrzymieznaczenie,ajęzykoweformysplatająsię
czasemnierozdzielniezpolitycznymitreściami.Ztegopunktuwidzenia,pol-
skietłumaczeniastojąnadośćniskimpoziomie.Zobaczymykilkakrotnie,że
18
Mansfield,1979,s.13.
19
Angielskietłumaczeniadoskonaleilustrująnieuniknionetrudnościisłabości.Tłumaczenia
KsięciadokonaneprzezMansfielda(Machiavelli,1985b)orazSkinneraiPrice’a(Machiavelli,1988b)
różniąsięznacznie,choćsąpedantyczniesporządzoneprzeznajwiększychekspertówwtejdziedzi-
nie.JęzyktłumaczeńnieuchronnieodzwierciedlaróżnicewichinterpretacjachmyśliMachiavellego.
Jakzobaczymy,wielestarszychpracbadawczychprzedawniłosię,aprzetrwałynajlepiejteopierające
sięnasolidnejtekstowejewidencji.Pracetakichbadaczy,jak:HansBaron,FedericoChabodiFelix
Gilbert,pomimoupływuczasu,niestraciłynawartości.
