Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiezwykłestudianadMachiavellim
19
ipóźniejszymifilozofami.PojawiasięArystoteles,Cyceron,Hobbes,Spinoza,
Rousseau,Nietzscheiwieluinnych
13
.Porównaniatakiebywająbogatewprze-
myśleniainaświetlająważnezmianywrozwojunowożytnejfilozofiiikultury,
alemusząbyćoneumieszczonewhistorycznymkontekścieitraktowanezna-
leżytąmetodologicznądyscypliną,gdyżniemamypewności,jakwieledodają
onedozrozumieniadziełsamegoMachiavellego.Wtrakcielekturyjegodzieł
nasuwająsięniezliczoneskojarzeniazideamiznanyminamzArystotelesa,
HobbesalubSpinozy,dostrzegamy,żepóźniejsimyślicieleodnosząsię(czasem
milcząco)doideiFlorentyńczyka,aleuważaćmusimy,byskojarzeniatenie
sprowadzałysiędopowierzchownegouzłudzeniazrozumienia”
14
.
OsobiścieżywiępewnąsympatiędotezyLouisaAlthusseraofilozoficz-
nejusamotnościMachiavellego”.Althusserargumentuje,żenakilkasposobów
Machiavellijestmyślicielemodizolowanym,oderwanymodgłównychnurtów
historiimyślipolitycznej.Badaczesądośćzgodni,żezerwałonzsilnymiwre-
nesansowymhumanizmienurtamimyśliplatońskiejichrześcijańskiej,alenie
majużtakiejzgodynatematjegozwiązkówzarystotelizmemistarożytnąfilo-
zofią.Althusserstwierdza,żeMachiavellizerwałzewszystkimitymitradycja-
miipodkreśla,żetausamotność”Florentyńczykarozciągasięrównieżnapóź-
niejsząmyślnowożytną.Taknaprawdę,zdaniemAlthussera,żadenmyśliciel
nieposzedłjegotropemzpełnymzrozumieniem.Nowożytnamyślpolitycz-
nazdominowanazostałaprzezkoncepcjeprawanaturalnegoiteorieumowy
społecznej,ajegooryginalneideeodeszływcieńiprzestałybyćzrozumiałe.
Stądmożetylenieporozumieńwpóźniejszychinterpretacjach,gdyżwiększość
historykówstarasięustawićgowjakimśszeregu,zakwalifikowaćdotejczy
innejznanejtradycjimyślenia,aonniepasujedobrzedożadnej.Wpewnym
sensie,nietylkoniktprzednim,alerównieżniktponimniemyślałtak,jakon.
ParadoksAlthusserajestwięcszokujący:możnauznać,żejedenznajszerzej
znanychinajbardziejwpływowychmyślicielipolitycznychniezostałwłaści-
wieprzeznikogowpełnizrozumiany.Nieidęwmoichobserwacjachażtak
daleko,aletezęAlthusserabędęmiałnauwadzewdalszychrozważaniach
15
.
13
PracasamegoDelLucchese,Conflict,PowerandMultitudeinMachiavelliandSpinoza:Tumultand
Indignation,należydonajważniejszychdokonańwtejdziedzinie.
14
Wniniejszejpracypowołujęsięnabadaczywgłównymtekścietylkowtedy,gdyichargumenty
sąniezbędnewzrozumieniumyśliMachiavellego.Kiedytotylkomożliwe,krytycznepolemikiida-
nebibliograficznesąprzeniesionedoprzypisów,abyniezakłócaćakademickimipotyczkamitego,
conajważniejsze.
15
Por.Althusser,1999,s.115-130;Vatter,2000,s.2-3.Choćwielugigantówzachodniejmyślipo-
woływałosięnaFlorentyńczykajakomyślowegoprzewodnika,autorSamotnościMachiavellegosu-
geruje,żeichuznaniepozostawałozawszebardzoograniczone,nieconiedopowiedzianeiżaden
