Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-531-5
ocenianyambiwalentnie.Spośródjegoapologetóworazkrytykówdopierwszej
grupyzaliczająsiępiewcytechnicyzmuzWilliamemOgburnem(1956,1960,
1964)iTorsteinemVeblenem(1904,1924)naczele.Ogburn,korzystajączter-
minuculturallag(opóźnieniekulturowe),eksponujerolęwynalazkuwrozwoju
społeczeństw,aVeblenwieściwielkąprzyszłośćinżyniera.Zaproponowanyprzez
Ogburna(1964:44-61)podziałnaspołeczeństwostacjonarneispołeczeństwo
zmianyodpowiadatryumfalnemuprzejściuodtradycjidonowoczesności.Da-
nielBell(1974:116)opisujetędrogęwtrzechstadiach:preindustrialnym,indu-
strialnymipostindustrialnym.Siłąnapędowąprocesusąnowatorskietechnologie,
wktórychtkwinadziejanalepszejutro.KażdemuzetapówBellprzypisujewłaści-
wymurodzajrelacji.Wstadiumpierwszym(agrarnym)identyfikujedominującą
relację,określonąmianemngryprzeciwkonaturze”(gameagainstnature),wdru-
gimwskazujenaprzewagęngryprzeciwkomaszynie”(gameagainstfabricatedna-
ture),awtrzecimdowodzidominacji(gry)międzyjednostkami(gamebetween
persons).PodobnądrogęmodernizacjiprzedstawiaAlvinTofer(1986),posługu-
jącsięwyjątkowonośnąmetaforąfal.Jegozdaniem,rozwójrealizujesięwtrzech
kolejnychetapach–falach,któreodpowiadająstadiom:agrarnemu,przemysłowe-
muiinformacyjnemu.Drogataoznaczakieruneknalepszyświat.Maonbyćbar-
dziejzróżnicowanyiodpowiedzialny,aprzytymwewnętrzniezharmonizowany.
Świattakikształtujerelacjemiędzyludzkienanowo,m.in.przezunieważnienie
wielogodzinnejpracywfabrykachibiurach.nWyłaniającasięcywilizacjatworzy
nowykodekspostępowaniaiprzenosinasdalekopozastandaryzację,synchroni-
zacjęicentralizację;pozakoncentracjęenergii,pieniędzyiwładzy”(Tofer1986:
32).ZkoleiLewisMumford(1966)proponujepodzielićmodernizacjęnatrzy
etapy(fazy):eotechniczną,paleotechnicznąineotechniczną,przyczymtaostatnia
mazaowocowaćnowymstandardemijakościążycia.Wierzyon,żewynalazkinnie
zdezorganizujączłowieka,leczumożliwiąmuskoncentrowaniesięirozwinąjego
zdolności”(Mumford1966:207).Dodaje,żennadziejetemogąjednakurzeczy-
wistnićsiętylkowtymprzypadku,jeślirównoleglezrozwojemtechnikibędzie
sięrównieżrozwijałakulturaosobista”(Mumford1966:207).Technokratycznie-
-optymistycznąwizjęrozwojupodzielaJohnGalbraith(1987),dlaktóregorozwój
oznaczakursnadobrobyt.Ostatecznieprzejścieodmasowegoubóstwadomaso-
wegodobrobytumiałobysięwiązaćzurzeczywistnieniemnnowegowspaniałego
świata”.Najegoczelemielibystanąćludzieonajwyższychkompetencjachiwie-
dzy,awłaściwymmuporządkiem/ustrojembyłabylogokracja–system,októrego
sileprzesądzawiedzaelit(Krzysztofek,Szczepański2002:68).
Próczapologetów,modernizacjagromadziwokółsiebieostrychkrytyków,wiesz-
czącychnadchodzącąwkolejnychstadiachdestrukcję.GrupętęotwieraOswald
Spengler(2014),któryprzekonuje,żerozwójpoleganaprzejściuspołeczeństwa
przezdzieciństwo,dojrzałośćistarość.nCywilizacjawjegoujęciu–komentuje
22
