Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza/Teoretycznerozprawyirozważaniaokulturzeisztuceludowej...
praktykiartystycznej.Próbyinterpretacyjne.Red.A.ZeIdler-
-JANISzewSKA.Warszawa1991,s.51.
15
Swoisteposzerzenie,alenieprzezwyciężenietejskądinąddomi-
nującejtendencjiprzyniósłnajpierwkonceptualizm,rezygnujący
wswymdoktrynerskimnurciezprzedmiotowejobiektywiza-
cjiwytworu,potemdziałaniamultimedialneisztukanowych
mediów.Szerzejoniematerialnościczyteżantymaterialności
sztukinowychmediówpiszemiędzyinnymiMichałOStrowIcKI.
Zob.Idem:Wirtualnerealia.Estetykawepoceelektroniki.Kraków
2006(zwłaszczarozdziałImmaterialnywymiarsztuki);por.też:
Estetyka(im)materii.Red.K.wIlKoSzewSKA.DKulturaWspółczesna”
2000,nr1–2(23–24).OproblemachzwiązanychzDdekonstrukcją
dziełajakobytumaterialnego”wkontekścieochrony,konserwacji
iudostępnianiadziełsztukipiszetakżeE.WySocKA:Wirtualneciało
sztuki.Ochronaiudostępnianiedziełaudiowizualnych.Warszawa
2013.Trzebaprzytympamiętać,żeimmaterialnośćsztukimediów
elektronicznych(bezcielesnośćtworzywa:światłaiinformacji),
upodstawktórejznajdujemyodmiennąwobectradycyjnejonto-
logiędzieła,przycałejspecyficeśrodków,uwarunkowańoraz
dalekosiężnychkonsekwencji,niejestidentycznazamaterialnością
konceptualizmu.
16
K.WIlKoSzewSKA:Estetykinowychmediów.W:Pięknowsieci.
Estetykaanowemedia.Red.K.WIlKoSzewSKA.Kraków1999,s.13.
17
U.Eco:Sztuka.Przeł.P.SAlwA,M.SAlwA.Kraków2007,s.14.
18
Przykładtakzorientowanychpoglądówestetycznychstanowią
rozważaniaLuigiegoPareysona.Najpełniejzostałyonewyra-
żonewksiążce:L.PAreySoN:Estetica–Teoriadellaformativitã.
Wyd.DFilosofia”–Torino1954;wyd.2–Zanichelli,Bologna1960;
wyd.polskie–Estetyka.Teoriaformatywności.Przeł.K.KASIA.
Red.A.KuczyńSKA.Kraków2009.Omówienietejkoncepcji
znajdziemyrównieżw:U.Eco:Sztuka.Przeł.P.SAlwA,M.SAlwA.
Kraków2007.
19
J.MArgolIS:Czym,wgruncierzeczy,jestł,s.166.
20
Ibidem,s.91.
21
Uwzględniająchistorycznośćdyskursudyscyplinzajmującychsię
sztuką,możnastwierdzić,żenieodzownośćformalno-plastycznego
ustrukturowaniaiwkonsekwencjiokreślonośćwłasnościplastycz-
nychtodoniedawnawaruneksinequanondziełasztuki.Omawiając
zagadnienieustrukturowania,przyjmijmystanowiskoinspirowa-
nedefinicjądziełasztukiStefanaMorawskiego.Wtymujęciuto
Dprzedmiotodpowiednioustrukturowany,będącyrezultatemwysoce
sprawnychczynności,którystanowiogniwopośredniczącemiędzy
artystąaodbiorcami[ł].Ustrukturowanieowegoprzedmiotujest
tegorodzaju–piszeMorawski–iżstanowiondającąsięwydzielić
ztłacałośćformalno-ekspresyjną[ł].Całośćowajakowytwór
określonejindywidualnościwyróżniasięodinnychcałości;cechy
indywidualne[ł]uchwytnesąwsamejmateriiikompozycji
dzieła”.S.MorAwSKI:Pojmowaniedziełasztukidawniejidzisiaj.
W:Idem:Nazakręcieodsztukidopo-sztuki.Kraków1985,s.177.
PojęcietowywołujerównieżskojarzeniazSedlmayrowskąteorią
strukturalnegocharakterudziełasztuki.WopiniiMariuszaBryla,
DPodstawowąprzesłankątejteoriijestzałożenieostrukturalnym
charakterzedziełasztuki,cooznacza,żekonstytuowanawnimjed-
nośćjegoróżnorodnychelementówiwarstwniejestsumąskładającą
sięzposzczególnychczęści,alecałościądzielącąsięnapojedyncze
jakości,którychznaczeniewynikazwłączeniawowąustrukturowa-
nącałość;pojedynczecechymogąbyćzrozumianewyłącznieprzez
odniesieniedoprzenikającejcałośćnadrzędnejzasadyorganiza-
cyjnej”.M.Bryl:HansSedlmayr:muzeumjakosymptom„epokibez
Boga”.W:Muzeumsztuki.Antologia.Red.M.PoPczyK.Kraków
2005,s.65.
22
M.PoPIel:Onowąestetykę.Międzyfilozofiąsztukiafilozofią
kultury.W:Kulturowateorialiteratury.Głównepojęciaiproblemy.
Red.M.P.MArKowSKI,R.Nycz.Kraków2006,s.339–340.
23
Szerzejpiszęotychzagadnieniachwswojejksiążce:Pejzażesztuki,
kontekstysztuki.Cieszyn2006.(Częśćdruga.Tradycja).
24
Oryginalnośćdzieła,pojmowanajakoautentyczne,autorskieprzed-
sięwzięcieartysty,byłazazwyczajpożądana,nieoznaczatojednak
pożądanejoryginalnościwaspekcieźródłowościibezwzględ-
negonowatorstwa.Jeślizdzisiejszejperspektywyprzyjmiemy,
14
żeDźródłowość,świeżośćibezprecedensowość”stanowiąjedne
znajważniejszychwartościdziełasztuki,tookażesię,żenietylko
niewielejestdzieł,któremożnabędzietakscharakteryzować,
alenigdyniebędąoneteżDcałkowicieoryginalnewzakresieitreści,
iformy”.Wefekcie,zabrzmitoniecoprowokacyjnie,alewdziejach
sztuki(doXIXwieku)oryginalnośćniebyławartościąosobliwie
cennąiszczególniepodkreślaną.Zdecydowanawiększośćarty-
stycznychrealizacji(przeszłości)towzasadziedziełanieoryginalne
(nieźródłoweiniebezprecedensowe),wśródnichtenajwiększe,
Dzajmująceszczytowemiejscawnaszychestetycznychhierar-
chiach”.S.OSSowSKI:Wybórpismestetycznych.Wprowadzenie,
wybórioprac.B.DzIemIdoK.Kraków2004,s.110.Ponadtomusimy
teżpamiętać,żechoćpobieżniejesteśmyskłonninowośćutożsamiać
zoryginalnością,towcalenieznaczy,żewszytko,coinne(nowe,
odmienne),jestzarazemoryginalne,podobniejakbycietwórczym
niejesttożsamezbyciemoryginalnym.Cowięcej,chociażzdążyli-
śmysięoswoićztym,żewnaszejrzeczywistościnowośćizmiana
uchodzązacośpozytywnego,rozwojowego(itonietylkowobsza-
rzesztuki),towwielukulturachprzypisywanoimcharakterdez-
integrujący,niepożądany,wefekcieniszczący.Zmianakulturowa,
implikującaróżnegotypureorganizacje,niejednokrotnieprzecież
wiązałasięzdylemataminieokreśloności,dezintegracji,dysjunkcji,
przemieszczenia,rozproszenia,dyfuzji,rozszczepienia.
25
R.E.KrAuSS:Oryginalnośćawangardy.W:Postmodernizm.
Antologiaprzekładów.Red.R.Nycz.Kraków1998,s.408.
26
A.KuczyńSKA:Sztukajakofilozofiawkulturzerenesansuwłoskiego.
Warszawa1988,s.25,26.
27
A.SzczePAńSKA:EstetykaRomanaIngardena.Warszawa1989,s.204.
28
A.MArKowSKA:Definiowaniesztuki–objaśnianieświata.Opojmo-
waniusztukiwPRL-u.Katowice2003,s.309.
29
Piszącomodernistycznymprzełomie,myślęnietyleokategorii
syntetyzującejogółkierunkówliterackichitendencjiartystycznych
przypadającychnaprzełomXIXiXXstulecia,ileokulturowym
projekcienowoczesnościufundowanymnagruncieoświecenia,
którypojawiwszysięwświeciezachodnim,swójostatecznykształt
zyskałwXIXwieku,dającwyrazprzekonaniomonieustannym
inieograniczonympostępiecywilizacyjnym.
30
J.MArgolIS:Czym,wgruncierzeczy,jestł,s.27.
31
A.LIPSKI:Sztukaarzeczywistośćpotocznegodoświadczeniał,s.41.
32
Tymbardziej,żewidzianowniejniejednokrotniebastiontradycji
ikulturowegozakorzenienia,sycącypoczucieprzynależnoścido
wartościiwspólnoty.DStanąłludnawskróśnasz–pisałzafascy-
nowanygóralszczyznąikulturąludowąPodhalaStanisławEljasz
Radzikowski–kośćzkości,krewzkrwinaszej,przechowującyję-
zykpradziadów,utrzymującywżywejtradycyiwspomnieniadawno
ubiegłychlat–odgrodzonylasamiigórami,mikrokosmosdawnego
ludupolskiego,któregoniedosięgławtemustroniupracaniwela-
cyjnakulturyicywilizacyiburzącejdawnetejziemiporządki”.
S.E.RAdzIKowSKI:Stylzakopiański.Kraków1990,s.9.
33
NiemylmytegozezideologizowanąpolityczniekategoriąDludowo-
ści”PRL,funkcjonującąwoficjalnejnazwiepaństwado1989roku.
34
Por.K.MoSzyńSKI:KulturaludowaSłowian.T.1i2.Warszawa1968.
35
K.DobrowolSKI:Chłopskakulturatradycyjna.W:Antropologia
kultury.Cz.1:Wiedzaokulturze.Red.A.MeNcwel.Warszawa1987,
s.375.
36
Słownikpojęćitekstówkultury.Red.E.SzczęSNA.Warszawa2002,
s.94.
37
S.KrzemIeń-OJAK:OskarKolberg(1814–1890).DKultura
Współczesna”2006,nr4(50),s.230.Koncepcjanumeru:
A.ZeIdler-JANISzewSKA.Por.H.KołłątAJ:Wybórpismnaukowych.
38
Warszawa1953.
Ibidem,s.230.
39
Przywołujęza:S.KrzemIeń-OJAK(ibidem,s.227).
40
Słownikjęzykapolskiego.T.3.Red.M.SzymczAK.Warszawa1981,
s.428.
41
A.LIPSKI:Sztukaarzeczywistośćpotocznegodoświadczeniał,s.44.
42
WypowiedźfolklorystyR.ForrerA.Przywołujęza:A.LIPSKI
(ibidem,s.44).
43
J.KębłowSKI:Dziejesztukipolskiej.Panoramazjawiskodzaraniado
współczesności.Warszawa1987,s.182.
