Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
OGÓLNEKONCEPCJEIKATEGORIEPORZĄDKUJĄCE…
1.2.1Zmianaworganizacjibędącej
systemeksploatatorskim
MorganprzypisujeMarksowi,któryopisałnieludzkiwyzyskrobotnikówwan-
gielskichXIX-wiecznychtkalniach,pozycjęprekursoraparadygmatu„eksploata-
torskiego”.PrzypominateżMillsa,któryujawniłeksploatatorskąnaturęniektó-
rych„pseudo-partycypacyjnych”technikzarządzania,realizowanychgłównie
wnurcie„HumanRelations”.
Wsystemieeksploatatorskimwyraźnieukształtowanajestzamkniętaelita
władzy,aceleorganizacjipodporządkowanesąjejcelom,istniejeduży„dystans
władzy”międzyczłonkamielity(właścicielami)apracownikami,relacjewładzy
majacechyukładu„pan–sługa”,aawanseinagrodyuzależnionesąodlojalno-
ściwobec„góry”.Brakjestautentycznychciałprzedstawicielskich,agdysiępo-
jawiają,sąnatychmiastzwalczaneilikwidowane.Obowiązujesurowy,eksploata-
torskireżimpracy,poziominwestowaniawludzijestznikomy,powszechnejest
poczuciewyalienowaniawśródczłonkóworganizacji.
Kryteriumefektywnościsystemueksploatatorskiegojestskutecznarealizacja
interesówelitysprawującejwładzęworganizacji.Takwięczsamejdefinicjitrud-
notumówićopodmiotowejformulerealizacjizmianyorganizacyjnejprzez
wszystkichspołecznychpartnerówsystemuorganizacyjnegoprzedsiębiorstwa.
Pojawiasiępytanie:czywogólemożnazmieniaćorganizację,wktórejelita
władzychcezachowaćstatusquo?Możnapróbować,jeśliudasięprzeprowadzić
diagnozę,któraudzieliodpowiedzinanastępującepytania:czygrupasprawują-
cawładzęchcecokolwiekzmieniać?Czywgrupiemającejwładzęsąosobyskłon-
nedozmian?Czywśródczłonkóworganizacjisąsiłygotowedozmian?Jakiesą
mechanizmydominacjiieksploatacji?Jakiepotrzebyczłonkóworganizacjiniesą
realizowane?Nailenapiętajestsytuacja?Gdziesąosobybędące„ofiaramisyste-
mu”–naprzykładpracoholicy,osobycierpiącezpowoduchoróbpsychosoma-
tycznych,osobyzdesperowanegotowedo„rewolucji”?
Oczywiścietrudnotumówićoprzeprowadzeniuistotnychzmianwsposób
podmiotowydopókisystemeksploatatorskiniezostaniezmieniony.Jednakmoż-
liwejestzłagodzeniejegospołecznejnieefektywności,jeśliznajdziesięwrządzą-
cejeliciesojusznikówdlaideipodnoszeniaefektywnościsystemu(wsensie
zwiększaniakorzyścieksploatatorów)wperspektywiedługookresowej,wktórej
prymitywnaeksploatacjaokazujesięnieefektywna.Jakwiadomo,zmianapolega-
jącanatakim„poluzowaniuśruby”możeuruchomićciągzdarzeń,prowadzących
doautentycznejpodmiotowościuczestnikówcałegosystemuspołecznego.Odle-
głymprzykłademwskalimakromogąbyćGorbaczowagłasnost”ipieriestrojka
Gorbaczowa,wnastępstwiektórych(orazkoincydencjidziałaniaszereguinnych
mechanizmów)wsposóbpokojowyrozpadłsięeksploatatorskisystemzwany
ZwiązkiemRadzieckim.
