Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Wprowadzeniedoproblematykiprzestępstwaiwiny
Prezentacjatychkilkupoglądówzwiązanychzludzkąwoląpokazuje,żeoile
wpoczątkachpsychologiibyłaonaanalizowanajakojedensamoistnyelement
psychikiczłowieka,odktóregozależnebyłowpełnijegozachowanie,otyle
wpóźniejszychkoncepcjachwolaujmowanajestraczejjakoelementpewnych
strukturczyteżcałości,jakąjestczłowiek.Wtensposóbdochodzimydo
jednegozkluczowychzagadnieńpsychologiizpunktuwidzenianiniejszego
opracowania,choć,jakpiszeJ.Kozielecki,niezwyklezmiennego,dynamicz-
nego,niemającegoostatecznegorozwiązania-koncepcjipsychologicznej
człowieka46.Zewzględunamnogośćzagadnieńpogłębionaanalizaposzcze-
gólnychkoncepcjiniejestwtejpracymożliwa.Pragnęzwrócićuwagę
prawnikównafakt,żewiedzapsychologicznaniejestjednolita,żenajej
gruncierzecząnormalnąjestfunkcjonowaniekilkualternatywnych,często
wzajemniesięzwalczającychkoncepcjiholistycznychczłowieka.Niedąży
siętu,jaktoczyniązwykleprawnicy,dowypracowaniajednegozwięzłego,
spójnegostanowiska,leczdopogłębieniaiposzerzeniapolazainteresowań,
cosprzyjaraczejzwiększaniuilościpoglądówniżichredukcji.
Przechodzączaśdomeritum,wskazaćnależy,żepierwsząwielkąkoncepcją
człowiekastworzonąprzezpsychologówjestkoncepcjabehawiorystyczna,
zgodniezktórączłowiekjestukłademzewnątrzsterowalnym,zaśjegozacho-
waniejestcałkowiciezależneodśrodowiska.Konsekwencjątakiegoujęcia
jestprzyjęcieparadygmatu,żeprocesypsychicznenieodgrywajążadnej
roliwnawigowaniuludzkimzachowaniem,apojęciesilnejwolijestseman-
tycznąfikcją47.Behawioryściuważająśrodowiskoczłowiekazakonfigurację
czymozaikębodźców(wskrócieS).Bodźcetesterująreakcjamiczłowieka
(wskrócieR).WtakimukładziezachowanieRstanowifunkcjęukładuze-
wnętrznegobodźcówS
1,S
2,...,S
n,czyliR=f(S
1,S
2,...,S
n).Wtymujęciujed-
nostkajestcałkowiciekontrolowanaprzezzewnętrznezdarzenia,aprzed-
miotemanalizyjestbadanierelacjipomiędzySiR,zaśbrakjesttumiejsca
naanalizęstanówwewnętrznych,cechosobowości,charakteruipostaw,
gdyżonenieregulujązachowania48.Głównąrolęwsterowaniuzachowaniem
46Zob.takżeA.Gaberle,Patologiaspołeczna,Warszawa1993,s.101in.;B.Szamota-Saeki,Spo-
łeczno-wychowawczafunkcjakaryakoncepcjenaturyludzkiej(naprzykładziekoncepcjiMichaela
Baurmanna),ArchiwumKryminologii2009,t.XXXI.
47J.Kozielecki,Koncepcjepsychologiczneczłowieka,Warszawa2000,s.12-13.
48J.Kozielecki,Koncepcje...,s.24-26.
38