Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Rozdział2.Emancypacjabrzmieniawmuzyce
towanyinstrumentalnie(Syreny).Chętniestosowałwielokrotnedivisi,piz-
zicataiflażoletywsmyczkach,łączyłskrajnerejestryinstrumentów,wy-
korzystywałzjawiskonabrzmiewaniaiwybrzmiewania,atakżebrzmienia
pojedyncze,wyizolowane.Znacznierozszerzyłteżzakresdynamiki,zwłasz-
czawzakresiepiana,aposzczególneideemuzyczneczęstotrwalełączył
zokreślonąbarwą(np.NuageszPreludiów).
WtwórczościAleksandraSkriabinawyzwalaniewartościsonorystycz-
nychbyłokonsekwencjąprzemiantradycyjnychśrodkówharmonicznych.
Emancypacjatrytonuipółtonu,rozbiciejednościakordowejpoprzezrozkła-
daniewspółbrzmieńnawarstwyotworzyłynowehoryzontynczystejbrzmie-
niowości”.OsiągnięciaSkriabinawzakresiekolorystykidźwiękowejprowa-
dziłydousamodzielnieniasięstrukturybrzmieniowejipowstawanianowych
kategoriibrzmień,którewterminologiisonorystycznejnazywanesąhomo-
ipoligenicznymi14.
Dalszyprocesusamodzielnianiawłaściwościbrzmieniadokonywałsię
wepocedominacjistyluneoklasycznego.Szczególneznaczeniemapodtym
względemdorobekB´
eliBartóka,któregoeksperymentynagruncieharmo-
nikidoprowadziłydoutworzeniaimponującegozasobuśrodkówbrzmienio-
wych,wynikającychprzedewszystkimzestosowaniaukładówbitonalnych
ibimodalnych.Ważnesąrównieżjegoodkryciawzakresieartykulacyjnego
wykorzystaniainstrumentówsmyczkowychizespołuperkusyjnego,wśród
którychwyróżniająsięśmiałeefektyocharakterzeglissandowo-szmerowym
(Muzykanainstrumentystrunowe,perkusjęiczelestę,1936;Sonatanadwa
fortepianyiperkusję,1937).
WartodnotowaniajestrównieżwkładIgoraStrawińskiegowdziejeeman-
cypacjibrzmieniawmuzycezachodnioeuropejskiejpierwszejpołowyXX
stulecia.JakwykazałaAlicjaJarzębska,jużwstosunkowowczesnymokresie
swejdziałalnościkompozytorskiejpenetrowałonnmożliwościkonstrukcyjne
nmateriałubrzmieniowegoonieokreślonejiokreślonejwysokości”15.Ekspe-
rymentujączezróżnicowanymiskładamiinstrumentalnymistworzyłnową
koncepcjęnmuzykijakoarchitektonicznejbudowli,konstruowanejzróżnych
«kolorów»brzmieniowych”16.
Dozasadniczychprzemianwpodejściudobrzmieniamuzycznegodo-
szłotakżewkonsekwencjirewolucjitechnologicznej,którarozpoczęłasię
jużuschyłkuXIXwieku.Wielepatentówiwynalazkówtechnicznychzre-
wolucjonizowałowówczasżyciecodzienneiwymiarkomunikacjikulturo-
14Por.JózefM.Chomiński,SzymanowskiaSkriabin,w:StudianadtwórczościąKa-
rolaSzymanowskiego,Kraków1969,s.90.
15AlicjaJarzębska,Strawiński.Myśliimuzyka,Kraków:MusicaIagellonica2002,
s.421–422.
16Ibidem,s.422.
