Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdziałpierwszy:Udziałpruskiegoiaustriackiegomodeluwymiarusprawiedliwości...
choćbysporyinaogółbezkonfliktowynapływWielkopolannapoczątku
XXw.Jednązprzyczynniedostatkuświadomościnarodowejwśród
mówiącychpopolskuGórnoślązakówbyłdeficytmiejscowejinteligencji
posługującejsiętymjęzykiem.Obózpolskimiałwtymczasiejednolicie
plebejskicharakter,apolszczyzna,słyszalnawchłopskichchatachiwro-
botniczychosiedlach,niegościłanamiejscowychsalonach.Elitaumysłowa
GórnegoŚląskautrzymywałaswójniemieckicharakter.Zregułytejnarodo-
wościbyliurzędnicy,nauczyciele,średniiwyższydozórtechniczny,atakże
coszczególnieinteresującezpunktuwidzeniatematupracyśrodowi-
skoprawnicze4.
DominacjainteligencjiniemieckiejnaGórnymŚląskuniebyłazaskocze-
niem.WładzeIIRzeszy,wktórejrangęnadrzędnegohasłazyskałpostulat
wewnętrznejjednościpaństwa,zainteresowanebyłyobsadzaniemstano-
wiskurzędniczychjedynieosobamidającymigwarancjęabsolutnejlojalno-
ściwzględemaparaturządzącego.Takiekryterium,stosowanedoniemal
wszystkichposadpaństwowychwymagającychcenzusuakademickiego,
zsamejzasadywykluczałopolskojęzycznychGórnoślązakówzudziału
wzarządzaniukrajem.Łatwiejszybyłdostępdotzw.wolnychzawodów,
mniejzależnychodsferurzędniczych,jednaktakżewśródichreprezentan-
tówmówiącychpopolskuGórnoślązakówwystępowałoniewielu.Trudno
byłozresztąspodziewaćsięinnegorozwiązania,jeśliweźmiesiępoduwa-
gę,żepolskojęzyczniGórnoślązacypojawialisięsporadycznienawyższych
uczelniach,zwyjątkiemwrocławskiegoseminariumduchownego.Oswo-
istejniechęcidopodejmowaniastudiówzadecydowałowieleprzyczyn;
trudnowśródnichokreślićnajistotniejszą.Zpewnościąważnymczynni-
kiembyłapowtarzalnośćprzekazywanychzpokolenianapokoleniewzor-
cówzachowańspołecznych.Osobyzwyższymwykształceniemrzadkowy-
stępowaływpolskojęzycznychrodzinachnaGórnymŚląsku,awchwili
wyboruprzyszłegozawodumłodyczłowieksięgałzwykleposprawdzone
przezstarszągeneracjęwzorce,podejmującpracęfizyczną.Oczywiście,
aspektmaterialnytakiegowyborurównieżniebyłbezznaczenia.Studia
wyższeoddalaływczasieperspektywęuzyskaniapierwszegozarobku,co
dlawielu,niezbytmajętnychmieszkańcówokręguprzemysłowego,byłode-
cydujące.Zczasempostawatakastawałasięmodelempożądanegozacho-
wania.Pozwalałaszybkorozpocząćpracęzarobkową,aniewiązałasięzko-
niecznościąopuszczenia,choćbynajakiśczas,okręguprzemysłowego.
Odpowiadałatakżestereotypowejopinii,wobecwielkiejwartościietosu,
jakiwiążesięzsolidnymiuczciwymwykonywaniempracyfizycznej,za-
4M.W.WANATOWICZ:Międzyregionalizmemaseparatyzmemśląskim.W:Regionalizmase-
paratyzmhistoriaiwspółczesność.Śląsknatleinnychobszarów.Red.M.W.WANATOWICZ.Kato-
wice1995,s.15—16;EADEM:InteligencjanaŚląskuwokresiemiędzywojennym.Katowice1986,
s.87.