Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17
odsetekludnościpolskojęzycznejsięgnąłw1910r.79%,wpowiecietarno-
górskim66%,pszczyńskim86%,rybnickim77%.Ludnośćpolsko-
języcznastanowiła,niezmiennie,dominującągrupęwewsiach,natomiast
miastabyłynajczęściejskupiskamiludnościniemieckiej(wśródmieszkań-
cówKatowicbyło85%Niemców,wKrólewskiejHucie54%,wBytomiu
60%)3.
OmawiającstosunkinarodowościowenaGórnymŚląskuprzedwy-
buchemIwojnyświatowej,celowoposługujęsięokreśleniem„ludność
polskojęzyczna”.Używaniepolskiejmowywwieluwypadkachniemusiało
dowodzićwpełniskrystalizowanejświadomościnarodowej.Stałeprzeby-
wanienatereniemieszanymnarodowoorazcodziennekontaktyzosobami
innegopochodzeniawytworzyłytubowiemspecyficznąmentalność,ty-
powądlaludzipogranicza.Jednymzjejkomponentówbyłbrakuświado-
mionejprzynależnościnarodowej,mimoposługiwaniasięjęzykiempolskim
jakojęzykiemmacierzystym.Wmiejscetejwspólnotyniejednokrotnie
wkraczałanawykowawięźlokalna,pozwalającaGórnoślązakomsilnieiden-
tyfikowaćsięzotoczeniem,wktórymwystępowałyosobymówiąceco
prawdainnymjęzykiem,alekierującesiętakimsamymsystememwartości
iidentycznieoceniającerzeczywistośćspołeczną.Oczywiście,trudnotego
typupostawęgeneralizować.Wrazzewzrostemrozwojupolskiegożyciana-
rodowegostopniowozwiększałsięrównieżodsetekosóbowpełniwy-
kształconejpolskiejświadomości.Mimotoczęśćpopolskumówiących
Górnoślązakówcharakteryzowałasłabośćwięziocharakterzenarodowym.
Rekompensowanybyłówmankamentdbałościąozwiązkinapłaszczyźnie
religijnej,integrująceobózkatolickiwopozycjidowyraźniemniejlicznej,
alemimowszystkodostrzegalnejnaGórnymŚląskuspołecznościewange-
lickiej.Wobectegozaś,żeówcześniewangelicynajczęściejbylipotomkami
osóbnapływowychiprzynosilizesobąobyczajowośćisposóbpatrzeniana
światodmiennyodwzorcówgórnośląskich,ogółprzybyszównatymtere-
nieprzyjmowanybyłraczejnieufnie,amiejscowaspołecznośćmiaławy-
raźnątendencjędozamykaniasięprzed„obcymi”.Takistanpanowałrów-
nieżwokresiemiędzywojennym,jakkolwiekituzastrzecsiętrzeba,zbyt
dalekoidącegeneralizowanietychzachowańprowadzićmożedonieupraw-
nionychwnioskówzarównowodniesieniudookresupoprzedzającegowy-
buchIwojnyświatowej,jakinastępującegoponiej.Świadczyćotymmogą
Społeczneuwarunkowaniażyciapublicznego...
3P.WEBER:DiePoleninOberschlesien.EinestatistischeUntersuchung.Berlin1914,
s.60—65;PolskośćGórnegoŚląskawedługurzędowychźródełpruskichawynikiplebiscytu.
Oprac.K.FIRICH.Warszawa1921,s.26;M.KOROWICZ:Górnośląskaochronamniejszości
1922—1937natlestosunkównarodowościowych.Katowice1938,s.12—14;W.LESIUK:Układsił
narodowościowychnaGórnymŚląskudo1945r.„MateriałyiStudiaOpolskie”1984,T.54,
tabela2,s.26—27,tabela4,s.30;IDEM:StosunkinarodowościowenaŚląskuOpolskimwXIX
iXXwiekuwświetlepodstawowychźródełstatystycznych.„MateriałyiStudiaOpolskie”1987,
T.60,s.14;G.HITZE:CarlUlitzka(1873—1953)oderOberschlesienzwischendenWeltkriegen.
Düsseldorf2002,s.61—64.
2Sędziowie...