Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdziałpierwszy:Udziałpruskiegoiaustriackiegomodeluwymiarusprawiedliwości...
niemniejwkońcuXIXw.ocenianogojakobardzowysoki.Wieluówcze-
snychpublicystówdowodziłowręczistnienianadprodukcjiinteligencji
wGalicji,codoprowadzićmiałonieuchronniedobezrobociawtejwarstwie
społecznej.Mimotegoniebezpieczeństwa,ostatecznieniespełnionegoze
względunarozwójpolskichinstytucjiżyciapublicznego,chętnychdopo-
dejmowaniastudiówwyższychniebrakowało.Stopniowowzrastałaliczba
studentów.W1914r.naUniwersytecieJagiellońskimbyło3tys.studen-
tów,naUniwersytecieLwowskim5,5tys.,anaPolitechniceLwowskiej
200studentów17.
Zpunktuwidzeniainteresównarodowychprocesnabywaniawykształce-
niaprzezpolskieelitywGalicjibyłtymcenniejszy,żeabsolwenciwyższych
uczelninietracilikontaktuzkulturąpolską.Podnoszeniepoziomuumy-
słowegoniegroziłowięc,jakwinnychdzielnicach,wynarodowieniem,prze-
ciwniestudiawpolskichośrodkachprzyciągałydonarodowegokręgu
kulturowegotakżeniektórychUkraińcówlubŻydów.Niebyłdziełemprzy-
padkusporyodsetekzupełniespolonizowanychprzedstawicielitychnacji
wśródgalicyjskiejinteligencji,takżeprawniczej.Zwłaszczadotyczyłotoosób
wyznaniamojżeszowegoimieszkańcówwiększychmiast.ŻydziiUkraińcy
zamieszkującymałemiejscowościasymilowalisięzwyklewdużomniejszym
stopniu,niezależnieodswegostatususpołecznego.Typowedlaspołeczności
żydowskiejdążeniedouzyskaniawyższegowykształceniaprzyczyniałosię
znaczniedozwiększenialiczbystudentów.NapoczątkuXXw.23%galicyj-
skiejinteligencjibyłopochodzeniażydowskiego.W1910r.wmiejscowych
szkołachwyższychuczyłosięogółem2tys.osóbwyznaniamojżeszowego.
Kształceniewjęzykupolskimwgalicyjskichuczelniachniemiałoswegood-
powiednikaaniwwarunkachpanującychwdzielnicypruskiej,aninapozo-
stałychziemiachpolskich.Tylkowzaborzeaustriackimistniałaszerokoroz-
budowanapolskaadministracja,sądywyrokującewtymjęzykuiliczne
urzędy.StudentUniwersytetuJagiellońskiegobądźUniwersytetuLwowskie-
go,miejscowy,aleczęstorównieżprzybywającyzzakordonu,nietylkowięc
miałmożliwośćkształcićsięwjęzykupolskim,alerównieżotrzymywałgwa-
rancjęzatrudnieniawróżnychinstytucjach.Otymczystomerkantylnym
aspekciestudiowaniazapominaćniewolno,ponieważwwieluprzypadkach
byłonprzynajmniejtakistotnyprzypodejmowaniudecyzjiodalszejnauce,
jakpatriotyczneporywyserca.Wszystkieteczynnikiprzesądziłyopopular-
nościstudiowaniawKrakowielubweLwowie(jakkolwiekwybieranorów-
nieżWiedeń,CzerniowcelubGraz),awkonsekwencjiobudowaniupotęż-
nejgrupymiejscowejinteligencji.Ztychteżpowodówwchwilitworzenia
17IDEM:Ointeligencjipolskiejlatmiędzywojennych.Warszawa1965,s.50—51;D.MYCIEL-
SKA:DrogiżycioweprofesorówprzedobjęciemkatedrakademickichwniepodległejPolsce.W:Inteli-
gencjapolskaXIXiXXwieku...,s.247,277—279;I.HOMOLA:Nauczycielstwo...,s.84—85;
I.IHNATOWICZ,A.MĄCZAK,B.ZIENTARA,J.ŻARNOWSKI:Społeczeństwo...,s.483;F.RACZEK:Gali-
cja...,s.37;L.FINKIEL,S.GŁĄBIŃSKI:Historya...Cz.1,s.87—88;M.MICIŃSKA:Inteligencja...,
s.18—19.