Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Rozdziałpierwszy:Udziałpruskiegoiaustriackiegomodeluwymiarusprawiedliwości...
70%ogółumieszkańców),awtejczęściGalicji,bezwiększegobłędu,lud-
nośćrzymskokatolickąutożsamiaćmożnaześrodowiskiempolskim.Pozo-
stałą,liczącąblisko30%,częśćspołecznościKrakowastanowiliŻydzi,
wdużymstopniuzasymilowanizkulturąpolską,copowodowało,Kra-
kówkońcaXIXw.sprawiałwrażeniemiastapozbawionegojakichkolwiek
obcychnaleciałościnarodowych.Doniegowięcchętnieprzybywali
mieszkańcyokolicznychmiejscowości,anawetPolacyzinnychzaborów,
bypodejmowaćtunaukęlubbywzmocnićprzezkontaktzkulturą
polskąwłasnepoczuciedumynarodowej.Wdynamicznierozwijającym
sięgórnośląskimokręguprzemysłowymzkońcemXIXw.równieżpojawiły
siędużeaglomeracjemiejskie,niemającejednakmożliwościzaoferowania
polskojęzycznymmieszkańcomtakichatrybutówżycianarodowego,któ-
rychimponującymzbioremdysponowałKraków.NaGórnymŚląskutrwała
przezcałyomawianyokresnierozstrzygniętarywalizacjaBytomia,Raci-
borza,Gliwic,Opola,KrólewskiejHutyomianometropolitalnegocentrum.
WzachodniejGalicjipodtymwzględemżadnychdylematówniebyło.
Wkonsekwencjikrakowskainteligencjastanowiłaelitękształtującąwzorce
życiatowarzyskiego,obyczajowego,atakżenarodowego,rzutującenacałą
dzielnicę.Nieprzypadkowoposadasędziegolubadwokataurzędującego
wKrakowiebyłaobiektemmarzeńprowincjonalnegoprawnika.Możnaza-
ryzykowaćtwierdzenie,wzorcekulturyszlacheckiejzaakceptowaneprzez
krakowskąinteligencjęztegowłaśniepowoduzyskiwałytakdużąpopular-
nośćwcałejGalicji.NaGórnymŚląskużadenmiejskiośrodekwpodobny
sposóbniepromieniował,niezależnieodtego,żenajczęściejodsetekznaj-
dującejsięwnimpolskiejinteligencjibyłznikomy20.
Organizacjawymiarusprawiedliwości
wPrusachiwmonarchiiaustro-węgierskiejprzedIwojnąświatową
LiczebnośćśrodowisksędziowskichnaGórnymŚląsku,
wzachodniejGalicjiinaŚląskuCieszyńskim
Funkcjonującewzaborzeaustriackimiwdzielnicypruskiejodmienne
systemyprawnedopełniałyobrazuróżnicdzielącychobieczęściprzyszłej
Polski.Będącewynikiemsuwerennychdecyzjipaństwprzepisyprawneobo-
wiązującewPrusachiwmonarchiiaustro-węgierskiejinaczejkształtowały
20StatystykamiastaKrakowa.T.12.Kraków1912,s.44;MieszczaństwopolskiewKrako-
wie.Oprac.M.LANG.Lwów1914,s.16—22;A.KROŃSKI:Ustrójkomunalnymiast.Warszawa
1917,s.18;M.JANOWSKI:Inteligencja...,s.25;M.TURSKI:Czasygimnazjalne.W:Kopiec...,s.72;
K.KAROLCZAK:StrukturaspołecznaKrakowanaprzełomieXIXiXXwieku.W:Galicja...,
s.210—216;I.IHNATOWICZ,A.MĄCZAK,B.ZIENTARA,J.ŻARNOWSKI:Społeczeństwo...,s.492—493.