Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
29
równieżpozycjęsądownictwapowszechnego.Głównymaktemprawnym
decydującymoustrojuniemieckiegowymiarusprawiedliwościpodkoniec
XIXw.byłaustawaz27I1877r.oustrojusądownictwaDeutsches
Gerichtsverfassungsgesetz(Reichs-Gesetzblatt[dalej:RGB]1877,Nr.4),
zktórąpołączonebyłyprzepisyoprocedurzecywilnej,uchwalone30I
1877r.Ustawyte,wydaneniedługopozjednoczeniuNiemiec,zapewniły
jednolitąwskalicałejRzeszystrukturęsądownictwa.Ichsymbolicznycel
sprowadzałsiędotworzeniawartościintegrującychpaństwo.Przepisy
oustrojusądownictwajeszczeprzedIwojnąświatowązostałykilkakrotnie
znowelizowane,ustawamiz17V1898r.wprzedmiociezmianustawy
oustrojusądownictwaiprocedurykarnej(RGB1898,Nr.21)orazz1VI
1909r.wprzedmiociezmianustawyoustrojusądownictwaiprocedurycy-
wilnej(RGB1909,Nr.30).Zkoleidoprecyzowanieniektórychprzepisów
omawianegoprawanastąpiłowustawiewykonawczejz24IV1878r.21
SądamiIinstancji,zgodnieztreścią§12ustawyz1877r.,byłyinstytu-
cjeokreślanewnomenklaturzeniemieckiejmianemAmtsgerichte,awtłu-
maczeniupolskimdośćdowolniejakosądyokręgowe,obwodowe,powiato-
weluburzędowe.Dlajednoznacznościwypowiedziwniniejszejpracy
nazwanezostałysądamiokręgowymi.Sprawyrozstrzyganebyływnich
przezpojedynczychsędziów(Einzelrichter),zgodniez§22ustawy,choć
wpierwszychlatachpowprowadzeniureformysądownictwa,wyjątkowo
kolegialnie.SądamiIIinstancjibyłytzw.Landgerichte,którątonazwętłuma-
czonojakosądyziemiańskie,ziemskielubkrajowe.Wtymprzypadkuuży-
waćbędęokreślenia„sądkrajowy”.Wtymsądzie,którymkierowałprezes,
funkcjonowałyodrębneizby:cywilnaikarna,zdyrektoraminaczele.Sądy
krajoweorzekaływkompletachliczących3sędziów.Zbrodnieniepodle-
gającewłaściwościsądówkrajowychprzekazywanosądomprzysięgłych,
funkcjonującymnapodstawie§79—99ustawyz1877r.Orzekałyone
wskładzie3sędziówfachowychoraz12przysięgłych,losowanychspośród
obywateli.Przysądachkrajowychdziałałyspecjalnesenatyhandlowe.
WsystemiepowszechnegowymiarusprawiedliwościwPrusachistniały
równieżOberlandesgerichte,czylisądynadziemiańskielubwyższesądykra-
jowe.Używaćtubędętejdrugiejnazwy.Byłyoneinstancjąodwoławcząod
wyrokówsądówkrajowych,orzekającychjakosądyIinstancji.Wyższesądy
Organizacjawymiarusprawiedliwości...
21B.STELMACHOWSKI:Rzutokanaustrójsądownictwaipostępowaniecywilnenaziemiachza-
chodnichoraznaGórnymŚląsku.W:EncyklopediaprawaobowiązującegowPolsce.Red.
A.PERETIATKOWICZ.Cz.5:Zarysustrojusądownictwaipostępowaniacywilnego.Poznań1926,
s.37;S.GOŁĄB:Organizacjasądówpowszechnych.Opracowanasystematyczniezuwzględnieniem
rozwojuhistorycznego,sądownictwaszczególnegoorazustrojuadwokatury,prokuratoriigeneralnej
inotariatu.Kraków1938,s.54—63;J.SCHMIDT:Historiawymiarusprawiedliwościorazwięzien-
nictwawGliwicach.Gliwice2006,s.15;M.MATERNIAK-PAWŁOWSKA:Strukturasądówpowszech-
nychwpierwszymdziesięcioleciuIIRzeczypospolitej.W:Przeztysiąclecia:państwoprawo
jednostka.Red.A.LITYŃSKI,M.MIKOŁAJCZYK.T.2.Katowice2001,s.178—179;EADEM:Ustrój
sądownictwapowszechnegowIIRzeczypospolitej.Poznań2003,s.122—123.