Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
DariuszDziuba,AnnaDudek,JoannaGęborek,AgataPiątkowska
naruszająprzestrzeniinnychosób,czyjestrespektowanazasadaposzanowaniaprzestrzeni
intymnej–utrzymanieodpowiedniejodległościodosoby,zktórąsięnp.rozmawia.Należy
pamiętać–bezpiecznaodległośćtoodległośćwyciągniętegoramienia10.
Kolejnąrzeczą,naktórąnależyzwrócićuwagę,jestgotowośćdosłuchania,bezktórejnie
madialogu.Natęumiejętnośćskładająsięzarównowewnętrzneaktywnościumysłowesłu-
chającego,jakifizyczne,np.ustawienietwarzy.Dzieckootypowymrozwoju,kiedysłucha,
patrzynatwarzosoby,któradoniegomówi.Podczassłuchaniasiedzilubstoispokojnie(nie
macharękamianinogami).Starasięnieprzerywać,kiedymówiktośinny.Jeślitosięzdarzy,
upomniane,podejmujewysiłek,byniepopełniaćtegobłęduporazdrugi.Zachowaniem,
którepowinnowzbudzićniepokójnauczyciela,jestprzerywaniewtrakcierozmowylubpod-
czaswykonywaniaczynnościprzezinneosoby.Czasamimożnaprzerwaćkomuś,ktojest
zajętyalbocośmówi.Takiezachowaniejestakceptowanewprzypadku,kiedypotrzebujemy
pomocy,gdyzdarzysięnagływypadeklubjeślichcemyczegośnaprawdębardzoważnego.
Wtakiejsytuacjidzieckopowinnopodejśćdoosobyipoczekać,ażtazrobikrótkąprzerwę
wmówieniulubwinnejczynności.Zwykledzieciużywajązwrotu„przepraszam…”
,apotem
zadająpytanielubprosząocoś.Potrafiąteżczekaćnaodpowiedź,reakcjęzwrotną,następnie
mówią„dziękuję”
,zanimodejdą.Dzieciotypowymrozwojubezwiększychproblemówwie-
dzą,kiedyiwjakichokolicznościachnależypowiedzieć„Dzieńdobry”
,„Cześć”
,„Dowidze-
nia”
,„Dozobaczenia”
,„Dojutra”
,„Dziękuję”
,„Brawo”
.Jużwokresieprzedszkolnymkorzystają
zumiejętnościwzajemnegopozdrawianiasię.Wprezentowanymzestawiećwiczeńzmatą
edukacyjnąwieleuwagipoświęcasięwłaśniekształtowaniutychumiejętnościspołecznych.
Dzieciotypowymrozwojupodczasrozmowypotrafiąsłuchać,patrzeć,niewiercąsię,za-
chowująciszę.Gdyktośzrozmówcówrobiprzerwę,pytają–okazującswojezainteresowa-
nie.Jesttoważnyelementpodtrzymującyprzebiegrozmowy.Trudnośćzrespektowaniemtej
zasadyposiadajądziecizzaburzeniamiwspektrumautyzmu.Ichegocentryzmpoznawczy,
brakuwzględnianiaodczućdrugiejosobyirespektowaniejedyniewłasnejperspektywystają
siękluczowe,dlategoniepotrafiądopasowaćswojegozachowaniadodanejsytuacji.
Kolejnąrzeczą,naktórąnależyzwrócićuwagę,jestumiejętnośćrozpoczynaniaipod-
trzymywaniarozmowy(otym,codziejesięteraz,wdanejchwili).Dzieciotypowymrozwo-
juzazwyczaj,widząckogośporazpierwszy,witająsię,potrafiązapytaćoto,corobitaoso-
ba.Wcelupodtrzymaniarozmowyzadająpytaniazaczynającesięodsłów:nkto?”,nco?”,
ngdzie?”,ndlaczego?”itp.Potrafiązakończyćprowadzonąrozmowęwsposóbnienarusza-
jącyzasadspołecznych.Zazwyczajrozmowękończysięwsytuacjiznudzenia,potrzebypój-
ściawinnemiejsce,chęciporozmawianiaoczymśinnymlubzrobieniaczegośinnego.
Dzieciotypowymrozwojuzwyklewiedzą,żewtakichsytuacjach,zanimzakończysięroz-
mowę,należyzasygnalizowaćswojezamierzenie,powiedziećnp.nMiłosięztobąrozma-
wiało,ale…”,nPrzepraszam,alemuszęterazzrobićcośważnego,innego…”,nDozobaczenia
później!”.Dzieciotypowymrozwojubezwiększychproblemówpotrafiąpodczasspotkania
znowopoznanymiosobamiprzedstawićsię.Wsytuacji,kiedyosobatarozmawia,potrafią
zaczekać,poczymwyciągnąćrękęnapowitanieizauważajączwrotnąreakcję,powiedzieć:
nMamnaimię…,ajaktymasznaimię?”.Czekającnaodpowiedź,potrafiąużyćzwrotu
10
Zob.S.Brown,Spektrumautyzmuistrategiedeeskalacji.Praktycznyprzewodnikpopozytywnychinterwen-
cjachbehawioralnychdladzieciimłodzieży,Wyd.Harmonia,Gdańsk2017,s.38.
