Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantycznedrogidopolskiejniepodległości
Brakzapleczaintelektualnegozrywówzbrojnychsprawia-zdaniemNorwi-
da-żenwalka-polska”jestwciążjednostronna53.Jesttozwykletylkoczynzbroj-
ny,któryjakonvacuummyśli”pozostajentszinemtatarsko-azjackim”
.Stałeza-
pleczeintelektualne,informacyjne,propagandowe,dyplomatycznetowarunek
powodzeniamilitarnychwystąpień.
Myślę-żenarodowimłodemu(wedleodrodzenia)należybyćodważnymwkierun-
kuideału,abardzooględnymirozważnymwzastosowaniuśrodkówurzeczywistniają-
cych.Trwamsilniewpojęciu,żerównocześniedopowstaniamieczemtrzeba
powstaniasiłąmyśli.Jakoporywasiębohaterzkosąiwidłami,takporywać
siępowinnamyślpolitycznaisocjalnanaroduwobecrutyn,które,zaniebyły
uważającównaród,przeztosamopozbawionepewnychwyrobówsocjalnejipoli-
tycznejmyśli,wyrobówwłaściwychonemuominiętemu,idlategoominiętemu,naro-
dowi.[ł]Francuskiebagnetydlategozwyciężają,żewspółcześniedonichwszystkie
potęgiżywotnościnarodupracują-toróżnicażołnierzaeuropejskiegoiazjackiego54.
Jednymzistotnychwymiarówwalkimiałobyć-zdaniemNorwida-oddzia-
ływaniemoralne,wywieranienawrogapresjimoralnej.OdnosząctodoRosji
wzwiązkuzwydarzeniamiroku1863,w[Nocieokoniecznościpresjimoralnej]
skierowanejdoLudwikaMierosławskiego,poetapisał:
Jeżeli-położąrękęnafinansach,ostrasząkapitalistówzagranicznych;pilniewe-
znąsię,abyRządnieprawowityniemógłpożyczekzaciągnąć;
jeżeli-nakażdyelementskładowyPaństwaRosyjskiegodziałaćbędąpre-
sjąmoralną,nakażdyzosobna;
przytym-jeżelikosynierysilniestaćbędą,jakstoją:
TOWSZYSTKODOBRZE!
Ale-jeżelinasamychkosynierachsięograniczą,tobędziemnóstwopięknychepizo-
dówizniszczeniekraju-iupadekheroiczny55.
53TadeuszMakowieckitwierdził:nNorwidpotępiaspołeczeństwozato,żeobokpowstaniaorężne-
go[w1863r.-W.T.]niepowstałosiłąmyśli,idei,żeniepowstałozorganizowanąpracą,wysiłkiem
wewszystkichdziedzinachżycia;azatem-nieżepowstało,ależepowstałotylkoczęściowo,przy
tymczęścioworówniewsensieliczebnymuczestnikówco,lubnawetbardziej,wsensiezakresu
uczestnictwa”
.T.Makowiecki,Norwidwobecpowstaniastyczniowego,[w:]idem,Poetaimyśliciel.
RozprawyiszkiceoNorwidzie,zebraliioprac.E.ChlebowskaiW
.Toruń,Lublin2013,s.103.
54ListdoJ.I.Kraszewskiego,3kwietnia1863,PWsz,9,91,92.
55PWsz,7,133.
33