Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HenrykGasiul
Rolawartościwprocesiedojrzewaniaosobowego
23
kogoś”(Bartnik2006,s.43).nOsobajestzasadą,racją,kluczem,celemisensem
wszelkiejrzeczywistości,atakżesamorozumieniasiębytuwogóle”(tamże,s.66).
Tym,coistotnieróżnicujekoncepcjeosoby,jestwskazanienajejatrybuty-
-właściwości.Innymisłowy,ważnejestsięganiedoanalizwłaściwychantropolo-
giipersonalistycznej(por.analizyw:Bartnik2006).Opisującatrybutyosobowe,
jednocześniechwytamynietylkospecyfikębytuludzkiego,aleipodstawowe
przyczynydecydująceozachowaniusięczłowieka.
Atrybutyosobowemożnatraktowaćjakoswegorodzajuźródładynamizujące
idążącedoswegospełnienia.Takjakwprzypadkupopędówipotrzeb-niemoż-
liwejestichniespełnianie(takjakniemożnaniespełnićnp.dążeniadozaspo-
kojeniapragnienia,takteżniemożnaniespełniaćdążeniadogodności;pomimo
swejodmiennościjestonobowiemźródłemdynamizującymiwyzwalającym
aktywność).Ostatecznietoosoba(podmiot,nja”)jestsprawcą,dysponentem,
decydentem,kimśkierującymsobą.
Autorprezentowanejpropozycjidochodzidowyróżnieniaatrybutówzper-
spektywypsychologiimotywacji,psychologiinja”
.Posługującsięjęzykiem
Kanta,możnapowiedzieć,żenmotywy«ja»”tofenomenypodlegająceobserwa-
cjiipomiarowi,zperspektywyktórychmożnawnioskowaćoatrybutachosoby
(czyli,wedługnazewnictwaKanta,noumenach),którestanowiąnajbardziej
istotne,substancjalneźródłaludzkiejmotywacji.Odwołującsięzatemdoatrybu-
tówosobowych,którestanowiąszczególneźródłoludzkichdążeń,anapoziomie
interpretacjipsychologicznejmogąbyćsprowadzonedomotywównja”
,wskazu-
jemynatoco,tworzytzw.potencjałwartości.Wydajesię,żeszczególnieistotne
motywynja”
,wskazującenaatrybutyosoboweto:autonomia(atrybutautonomii,
prywatności),byciekimśznaczącymwrelacjachinterpersonalnychispołecznych
(atrybutgodności),byciekompetentnymiskutecznymwrealizacjistawianych
sobiezadań(atrybutkompetencji,jakteżgodności),bycieważnymdlainnych
(atrybutgodności,wartościosoby),ochronasamegosiebie,odpowiedzialność,
prywatność-intymność,rozumnośćisamoświadomość(atrybutrozumności),
tożsamość,transcendencja(otwartośćnaświatwartości,znaczeń,nauniver-
sum,Boga,wykraczaniepozatuiteraz),twórczość,wolność(atrybutwolności
iintencjonalności).
Powyżejwymienionemotywynależyinterpretowaćzjednejstronyjakodys-
pozycjeczyteżwłasnościzakotwiczonewosobowejnaturzeczłowieka,zaśzdru-
giejstronyjakojednostkowedyspozycjewdanysposóbukształtowanewwyniku
indywidualnychdoświadczeń,któremogąbyćuaktywnione(itymsamymmogą
stawaćsięmotywem)wdanejsytuacjilubktóresąaktywnejakomotywzuwagi
naspecyficznądladanejosobykondycję.Wtakimujęciukażdyatrybutosobowy
stanowiącypodstawęmożliwościwzbudzeniasobiewłaściwegomotywunja”jest
istotnyirównieważnyjakpozostałe.
