Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Psychoprofilaktykawświeciezagubionychwartości
Uwzględniającpowyższe,należyprzyjąćtakieokreślenie,któretęspecyfikę
bytuludzkiegooddaje-jestnimpojęcieosoby.Pojęcietowinnobyćzarezer-
wowanedlaczłowieka,bowiemtylkofaktodmiennościczłowiekaodinnych
żyjącychistotpozwalaiuzasadniaposługiwaniesiępojęciemosoby.Dlatego
właśnieto,cozosobywypływa,możebyćwyjaśnieniemdalejkreowanejoso-
bowości-indywidualności.Naturaczłowiekaijejwłaściwościtobowiemcoś,co
będzieprzenikaćinasycaćsobąkażdyakt(formę)zachowania.Posiadanienatury
osobowejoznaczaposiadaniepotencjałulubmożnościzachowaniasięwspo-
sóbokreślonyprzezprzysługującejejatrybuty.Osobadysponujesobą,dyspo-
nujeposiadanymizasobamiiwzależnościodsposobuichwykorzystaniamoże
różniekształtowaćrozwój.JakpodkreślałWojtyła,osobawyrażasięwdziałaniu,
npodmiotowośćwyrażasięwdziałaniuiwjednymakciemożesięwyrazićcała.
Waktywnościmieszcząsięwszelkiedziedziny:agereioperari,czylidynamizm
wewnętrzny(duchowy,wolny,moralny)orazdynamizmzewnętrzny-twórczość,
praca,kultura,ekonomia”(za:Bartnik2008,s.144;Wojtyła1969,s.15idalsze).
Współcześniewpsychologiicorazczęściejspotykasiępróbyodwołaniado
wyjaśniającegonaszezachowaniapojęciaosobylubdopersonalizmu.Coprawda,
personalistycznepodejścieniedoczekałosięjeszczejakiejśostatecznejformuły
(którajestjasnawfilozofii),alewskazujesięnapewneogólnikowezałożenia
akcentującefilozoficzneprzesłankiwyróżniająceczłowiekajakoosobęodinnych
istot(por.np.analizy:Bergner2017;Martin,Bickhard2013;Smythe2014).Osoba
toktośniepowtarzalny,jedynywswoimrodzaju,zeswejistotypozostającywrela-
cjachzinnymi,posiadającyświadomość,kierującysięintencjami,posiadający
sobiewłaściwątożsamość,anadewszystkojedynywswojejgodności,wartości
(por.np.Acevedo2018;Amzad,Grandi2011).
Definicjiosobyjestbardzowiele(por.np.analizy:Gacka1996;Kowalczyk
1995;Rourke,Rourke2005).NaprzykładwedługklasycznejdefinicjiBoecju-
szaosobajestjednostkąnaturyrozumnej.WedługWojtyły(1994)osobatoktoś,
topodmiotistnieniaidziałania.Wrezultaciekażdyaktdziałania,przeżywania,
jestaktemczłowieka-osoby.Samarelacjanaturyludzkiejiosobyjestprzedmio-
temzłożonychanalizfilozoficznych-psychologiamożeipowinnasiędonich
odwoływać.
Osobateżmożebyćdefiniowanajakonja”podmiotowo-duchowedysponujące
wolnością,rozumnością,mającewłasnośćwykraczania(transcendencji)poza
czasiprzestrzeńorazograniczająceformyntuiteraz”
.To,żenja”możebyćutożsa-
mianezosobą,wynikazniepodważalnegofaktupodmiotowościwłasnychaktów
czynienia.Osobajestnkonkretem,jednostkowąsubstancjalnąidynamicznącało-
ścią,świadomąsiebiesamej,podlegającąciągłemurozwojowiidoskonaleniu”(za:
Krąpiec1974,s.289).
Bartnikzkoleipodkreśla,żenczłowiektoosoba,czyliktośsamoistny,jesttoja
subsystującerealnienałonierzeczywistościlubsubsystencjabytującanasposób
