Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wolnyodograniczeń,jakiejegodziałaniomnarzucauformowanywprze-
szłościstanspołeczeństwa,wktórymprzyszłomudziałać,jakrównież
układsiłświatowych,zktórymmusisięliczyć.
Jesttopunktwidzeniawspólnywielkimhistorykomodstarożytności
poczasynamwspółczesne.Tukidydes,słusznieuważanyzapierwszego
wpełninaukowegohistoryka,stałnastanowisku,żewybitnejednostki
odgrywająwielkąrolęwhistorii,alezarazempokazywałichrolęnatle
działańcałychzbiorowości,naktórychczelestali.Relacjonującpodej-
ścieTukidydesadohistorii,polskitłumaczjegodziełaKazimierzKuma-
nieckipisałtakoto:
Niebogowiekierująhistorią,leczludzie.Ludziezaśdziałająwe-
długTukidydesazgodniezeswojąDnaturąfl,toznaczyzgodnieze
swymiinteresami[...].Zewzględunaniezmiennośćnaturyludz-
kiejmożnawedługniegoprzewidywaćprzyszłość,anaukahistorii
maznaczeniepraktyczne[...]Trafneprzewidywanieprzyszłości
napodstawieznajomościhistoriiiniezmiennościnaturyludzkiej
jestwedługTukidydesacechąwielkichpolityków:nicdziwnego,
żewłaśnietezdolnościsławionuTemistoklesaiPeryklesa,któ-
rychuważazanajwybitniejszychateńskichmężówstanu(Kuma-
niecki1988,s.VII-VIII).
3.Teoriaelitpanujących
Zkontrowersjąwokółroliwielkichjednostekwhistoriizwiązana
jestdopewnegostopniaspornakwestiarolitakzwanejflklasypanują-
cejBczyteżelitypolitycznej.Pogląd,żeobieguhistoriidecydująwpierw-
szejmierzeniewielkieizamknięteelitypolityczne,sformułowalidwaj
włoscypisarzepolityczniGaetanoMosca(1858-1941)iVilfredoPareto
(1848-1923).
ChociażPareto-zracjirozległościjegozainteresowańsocjologicz-
nych,ekonomicznychipsychologicznych-uzyskałwiększyrozgłos,to
jednakpierwszeństwowsformułowaniuteoriiflklasypanującejBnależy
dojegomłodszegorodaka.Wydanaw1896r.pracaElementynaukiopo-
lityce(w1939r.opublikowanapoangielskupodtrafniejszymtytułem
Klasapanująca)spowodowała,żetowłaśnieMoscastałsięojcemteorii
elitpanujących(Mosca1939).
19
