Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JarosławPłuciennik
UniwersytetŁódzki
Metodologicznyindywidualizmwkognitywistyce
iliteraturoznawstwie
Artykułtenjestswoistymmanifestemteoretycznym,wktórymformułujeswoje
credoteoretykliteraturyikognitywista.Wysuwamtuporazpierwszywyrazisty
postulatindywidualizmumetodologicznegonagruncieliteraturoznawstwa.Mo-
dyfikujęjednakjegoformułęprzezkilkainnychjakości,takichjakkooperacja
czyograniczonaracjonalnośćorazanalityczność.Wramachkulturowejteorii
literaturyproponujętakżebardziejrozbudowanyprojektbadaniarealnychiwir-
tualnychprzestrzeni-instytucji.Wramachtychprzestrzenimożliwajestkoope-
racjamiędzypodmiotami.Kulturaliterackanarzucateoriiliteraturypewientyp
zachowańakademickich,którystajesięideąregulatywnąiracjąbytuteoriilite-
ratury.
Częstewliteraturoznawstwiestrukturalistycznymprzeciwstawieniein-
dywiduumczynnikompozaindywidualnymrzadkospotykałosięzkomentarzem
metodologicznymwykraczającymniecopozaopłotkiścisłegoliteraturoznaw-
stwa.Strukturawydawałasiętakrealnymzjawiskiem,żekażdypowrótkujed-
nostcemusiałjawićsięjakoruchzgruntukonserwatywny,jeśliniewprost
wsteczny,jakopowrótdodziewiętnastowiecznejbiografistyki,albowczesno-
dwudziestowiecznejhermeneutykiDiltheyowskiej.Wartozatemprzyjrzećsię
bliżejpostulatowiwysuwanemunadewszystkownaukachspołecznych,który
wydajesiętakżedotyczyćliteraturoznawstwa,azwłaszczaliteraturoznawstwa
oambicjachkognitywistycznych
1.
Terminindywidualizmmetodologiczny(niem.methodischeIndividuali-
smus)zyskałpopularnośćdziękiMaxowiWeberowi,któryużyłgoporazpierw-
szywswymdzieleEkonomiaispołeczeństwoz1922r.(Weber1968)zaswoim
magistrantemJosephemSchumpeterem,posługującymsięnimjużwswejpracy
zroku1908.Najogólniejrzeczujmując,koncepcjaindywidualizmumetodolo-
gicznegosprowadzasiędotwierdzenia,żezjawiskaspołecznepowinnybyć
wyjaśnianeprzezukazanieichjakorezultatówindywidualnychdziałań.Te
zkoleipowinnybyćpostrzeganewodniesieniudostanówintencjonalnychmo-
tywującychdziałanieindywiduów.Zjawiskawskaliglobalnejpowinnybyć
wyjaśnionewkategoriachskalilokalnej.Taksformułowanypostulatnagruncie
naukspołecznychwyglądainaczejniżnagruncieliteraturoznawstwa,alewe
1Będętukorzystałzróżnychencyklopedycznychźródeł,alenajwiększynamniewpływ
miałohasło:Heath2005,jakrównieżUdehn2002(streszczenieUdehn2001).Por.Mu-
szyński,„Kognitywizm”...,„Komunikowanie”...;„Koncepcjapodmiotu”...
