Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Cociekawe,nawetsłowoperson(„osoba”),wywodzisięzgreckiegoprosopon,
pierwotnieoznaczającego„maskęteatralną”(jakometaforycznerozciągnięcie
pierwotnegoznaczenia).Wieleidiomów,przysłów,metaforiinnychwyrażeń
wjęzykupotocznym,dotyczącychinterakcjimiędzyludzkich,odnosisiędo
dziedzinyteatru(np.dosceny,kulis,scenariusza,widowni,antraktu,itd.).Sto-
sowanewtymartykulepojęciemaskijęzykowejwpisujesięwtępowszechną
tendencję.
2.Maskiimaskowanie
Maski,czylispecyficznezakrycietwarzy,nakładanezprzyczynpraktycznych
lubobyczajowych,spotykamywwiększościkultur.Chronią,ukrywają,przed-
stawiająibawią.Słowomaska(odmasca:łac.nieklas.„duch”lubodmaskha-
ra:arab.„błazen”)sugeruje„zakrytąobecność”(RH).Maska–zarównojako
przedmiot,jakitajęzykowa–tworzydwustronnąbarierę,gdyżmożechronić
zarównoskrywanątreść(np.sacrum)jakichronićinnychprzedtątreścią(np.
czymśprzerażającymbądźraniącym).Mawięcmocjednocześnieodkrywania
izakrywania,ułatwianiaizakłócania,przybliżaniaioddalania,tworzeniablis-
kościidystansu.
Whistoriiludzkościpojawiłysięprawdopodobnienajpierwzachowania
typumaskującego,aichwyrazembyłotworzenieprzedmiotówzakrywających
twarz.Stądtypymasekjęzykowychmożnawidziećjakoodpowiednikitypów
masek,istniejącychwrzeczywistościfizycznejpozajęzykiem,wzależnościod
ichsprawowanejfunkcji.Poszczególnymogólnymrodzajommaski(językowej
iniejęzykowej)możnaprzyporządkowaćnajbardziejcharakterystyczną,proto-
typowąmaskęzeświatafizycznego,którailustrowałabyjejtypowąfunkcję.
Typologiimasekistniejewiele–napotrzebyniniejszegoujęciaprzyjmijmy
następującąfunkcjonalnątypologięmasekwkulturze,azatemtakżewjęzyku:
1.maskiochronnew„dobrejintencji”–chronią,działajądladobra:
a)noszącegoje(nadawcy):chroniągoprzedzewnętrznymizagrożeniami
(prototyp:maskagazowa),
b)drugiejstrony(odbiorcy):chroniągoprzedzagrożeniemzestronyna-
dawcy(prototyp:maskachirurga);
2.maskiochronnew„złejintencji”–chroniącnadawcę,umożliwiająmu
działanienaczyjąśniekorzyść,służącdo:
a)ukryciatożsamościnoszącegoje(prototyp:maskazłodzieja)
b)zmyleniadrugiejstrony(prototyp:wilkwowczejskórze),
3.maskispołeczne–zakrycieumożliwiaprzekraczanienorm,zasadspo-
łecznych,rozrywkę,dajewolnośćekspresjibezbraniazaniąodpowie-
dzialności(prototyp:maskakarnawałowa),
4.maskipośredniczące(medium)–pozwalająniewidzialnemuduchowi
lubpojęciuabstrakcyjnemustaćsięfizyczniedostępnym,wyrażająnie-
wyrażalne(prototyp:maskarytualna),
